Margaretha van Parma (1522-1586)

Landvoogdes over de Habsburgse Nederlanden

Margaretha van Parma was van 1559 tot 1567 landvoogdes over de Habsburgse Nederlanden. Zij nam in 1566 het smeekschrift van de Nederlandse edelen in ontvangst. Hierin werd onder meer gevraagd om afschaffing van de inquisitie. Korte tijd later ontstond de Beeldenstorm, waarbij kerkinterieurs werden vernield. Filips II zond de hertog van Alva om het gezag in de Nederlanden te herstellen.

Jeugdjaren

Margaretha was een buitenechtelijk kind van Karel V. Karel was nog ongehuwd toen hij Oudenaarde bezocht. Zijn gastheer gouverneur Karel van Lalaign heeft er voor gezorgd dat de vrijgezel niet eenzaam hoefde te overnachten tijdens zijn bezoek aan de stad. De keuze viel op Johanna van der Gheynst. De bevallige dochter van een plaatselijke tapijtwever die voor Karel van Lalaign werkte. Margaretha werd op 5 juli 1522 geboren in Oudenaarde. Margaretha werd gedoopt in de de Onze-Lieve-Vrouwekerk in Pamele bij Oudenaarde. Karel V heeft zijn dochter uit Oudenaarde in 1529 officieel erkend. Zij bracht haar vroege jeugd door in Brussel, waar zij onder toezicht van Margaretha van Oostenrijk en Maria van Hongarije werd opgevoed. In 1533 verhuisde ze naar Italië. Daar groeide ze op onder het toeziend oog van de weduwe van de onderkoning van Napels, Karel van Lannoy.

Huwelijken

Margaretha van Parma trad twee keer in het huwelijk. Zij trouwde in februari 1536 in Napels met Alessandro de' Medici. Het huwelijk duurde niet lang. Alessandro werd in januari 1537 vermoord door Lorenzino de' Medici. Op 4 november 1538 trouwde Margaretha in Rome met Ottavio Farnese (1524-1586). Farnese was van 1547 tot 1586 hertog van Parma en Piacenza en van Castro. Margaretha kwam zo aan haar naam: Margaretha van Parma. Margaretha en Ottavio kregen twee kinderen, de tweeling: Alexander en Carlo. Carlo overleed binnen een jaar. Alexander Farnese werd later landvoogd van de Spaanse Nederlanden.

Landvoogdes

Koning Filips II van Spanje benoemde zijn halfzus Margaretha als landvoogdes, toen hij in 1559 definitief naar Spanje vertrok. Zij kreeg hulp van Antoine Perrenot de Granvelle. Granvelle was ook de topadviseur van Karel V geweest. De landvoogdes kwam steeds meer in de knel door de tegenstelling tussen de adel in de Nederlanden en de opvattingen van Filips II. Granvelle voerde ook de meest extreme maatregelen van Filips II uit. Hierdoor was hij in 1564 niet meer te handhaven.

Spanningen

Ook de positie van Margaretha van Parma verslechterde door de spanningen in de Nederlanden. In 1566 nam ze het smeekschrift van de Nederlandse edelen in ontvangst. Hierin werd onder meer gevraagd om afschaffing van de inquisitie. De edelen werden door een medewerker van Margaretha weggehoond als 'gueux' of bedelaars, maar Margaretha stemde toe in de opschorting van de inquisitie. De edelen kregen de gelegenheid om handtekeningen te verzamelen en het smeekschrift in te dienden bij Filips II.

Beeldenstorm

Korte tijd later ontstond de Beeldenstorm, waarbij kerkinterieurs werden vernield. Hierdoor werd het smeekschrift nooit officieel aan Filips II aangeboden en ging de inquisitie weer aan het werk. De Zuid-Nederlandse reformator Guido de Brès werd in mei 1567 veroordeeld voor ketterij en opgehangen in de nu Noord-Franse stad Valenciennes. De Spaanse koning zond in augustus 1567 de ervaren hertog van Alva om het gezag in de Nederlanden te herstellen.

Overlijden

Alva verhevigde de inzet van de inquisitie en hij stelde een nieuwe hoge belasting in, de Tiende Penning, om zijn leger te financieren. Margaretha van Parma kon zich daar niet in vinden. Zij legde uit protest haar ambt neer en keerde terug naar Italië. Jaren later volgde haar zoon Alexander Farnese de in 1578 overleden Juan van Oostenrijk op als landvoogd in de Habsburgse Nederlanden. Margaretha kwam er speciaal voor naar de Nederlanden. Zij heeft gedacht weer landvoogdes te worden, terwijl haar zoon militair leider zou worden, maar dat wilde Alexander niet: hij trok de hele macht naar zich toe. Margaretha keerde teleurgesteld naar Italië terug. Margaretha van Parma overleed op 18 januari 1586 in Ortona, een stad in de Italiaanse provincie Chieti.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer geschiedenis

Biografie

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.