Henri Winkelman (1876-1952)

Nederlandse generaal

Generaal Henri Winkelman was de Nederlandse bevelhebber in de meidagen van 1940, toen ons land werd aangevallen door Duitsland. Na de vlucht van koningin en regering naar Londen op 13 mei 1940 droeg hij de hoogste regeringsmacht. In deze functie moest hij tot capitulatie besluiten.

Opleiding

Henri Gerard Winkelman werd op 17 augustus 1876 geboren in Maastricht. Na de HBS ging hij naar de Koninklijke Militaire Academie (KMA) in Breda. Tijdens zijn opleiding werd hij als cadet-korporaal geplaatst bij de infanterie. Hij diende bij verschillende staven. Winkelman werd in augustus 1896 benoemd tot tweede luitenant en op 25 november 1901 volgde een bevordering tot eerste luitenant. Hij vervolgde zijn opleiding aan de Hogere Krijgsschool in Den Haag, werd in 1913 bevorderd tot kapitein en in 1923 tot majoor. Winkelman maakte jaren lang deel uit van de generale staf. Hij verliet in 1934 de militaire dienst, nadat men de voorkeur had gegeven aan Izaäk Reijnders als chef-staf, maar hij bleef op verschillende manieren actief betrokken bij de landsverdediging. Hij was lid van de Defensie Commissie Bezwaarschriften. Daarnaast was hij vanaf 1938 adviseur bij Philips.

Mobilisatie

Op 28 augustus 1939 kondigde het kabinet-De Geer II de algehele mobilisatie aan. Er waren inmiddels spanningen ontstaan tussen Adriaan Dijxhoorn, minister van Defensie, en generaal Izaäk Reijnders over het strategisch beleid. Reijnders werd aan de kant geschoven. Het kabinet vroeg Winkelman om terug te keren als opperbevelhebber van Land- en Zeemacht. Winkelman werd op 6 februari 1940 bevorderd tot generaal. Hij wist dat het Nederlandse leger niet in staat zou zijn om het hele land te beschermen tegen Duitsland. Evenmin was het leger sterk in mobiel opzicht. Winkelman koos daarom voor een statische en defensieve benadering, voornamelijk gericht op de verdediging van het westen van Nederland, ook wel de 'Vesting Holland' genoemd. Het lag in de bedoeling deze verdediging enige tijd vol te kunnen houden, tot hulp van onze bondgenoten zou arriveren.

Capitulatie

Het liep allemaal anders. Reeds snel werd duidelijk dat de Duitsers de strijd snel zouden gaan winnen. Vooral de inzet van parachutisten achter de linies kwam totaal onverwacht. Van het kabinet kreeg Winkelman reeds in de begindagen van de oorlog de instructie om de strijd voort te zetten, maar niet nodeloos offers te brengen. Op 13 mei vertrokken koningin Wilhelmina en het kabinet naar Engeland. Na het bombardement op Rotterdam op 14 mei 1940 en de Duitse dreiging van nieuwe bombardementen besloot hij te capituleren. De volgende dag werden in de lagere school van Rijsoord de capitulatievoorwaarden besproken met Duitsland. Het zou geen algehele overgave worden, want in Zeeland streed het Nederlandse leger met Franse hulptroepen nog enige tijd door. De strijd in Zeeuws-Vlaanderen zou nog tot 27 mei 1940 duren.

Oorlogsjaren

Op dinsdag 15 mei 1940 om 19.00 uur maakte het ANP de capitulatie door opperbevelhebber Henri Winkelman bekend. De voorzitter van de Tweede Kamer, J.R.H. van Schaik, riep de Nederlanders op om "te berusten in de maatregelen van de bezetter." Na de capitulatie bleef Winkelman belast met het regeringsgezag in Nederland. Op 29 mei 1940 werd hij afgelost door Arthur Seyss Inquart. Winkelman was op 29 juni 1940 betrokken bij de Anjerdag-demonstratie in Den Haag. Als gevolg hiervan werd hij op 2 juli gevangengenomen. Tijdens de oorlogsjaren verbleef hij in Duitse gevangenschap. De meeste tijd bracht hij door in Königstein in Saksen. Winkelman keerde op 12 mei 1945 terug. Op 1 oktober 1945 werd hem eervol ontslag uit de militaire dienst verleend. Winkelman heeft geen belangrijke functies meer bekleed. Op 4 mei 1945 ontving hij de hoogste burgerlijke koninklijke onderscheiding; Ridder Grootkruis in de Orde van de Nederlandse Leeuw.

Herinnering

Henri Winkelman overleed op 27 december 1952 in Soesterberg. Hij werd geëerd met de naamswijziging van de legerplaats in Nunspeet tot Generaal Winkelmankazerne. Na sluiting van deze kazerne in 1996 werd de legerplaats Harskamp naar hem vernoemd. De nederlaag in mei 1940 werd Winkelman niet aangerekend. Loe de Jong vatte zijn rol in 'Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog' samen met: "Winkelmans houding was steeds onverzettelijk en voorbeeldig, zijn krijgskundige inzichten waren doorgaans juist, ondanks een aantal verkeerde beoordelingen."

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we regelmatig aandacht aan de beslissende momenten en belangrijkste personen in de Tweede Wereldoorlog. Lees Tweede Wereldoorlog: de Hoofdrolspelers als u meer wilt weten over de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog. Henri Winkelman komt ook voor in onze interessante uitgave Tweede Wereldoorlog: de hoofdrolspelers.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer Tweede Wereldoorlog

Tweede Wereldoorlog

'Tweede Wereldoorlog: de hoofdrolspelers' is de 'wie is wie' van deze oorlog. In deze publicatie nam Ruud van Capelleveen de belangrijkste personen op die een rol van betekenis speelden in dit wereldomvattende conflict. U kunt in deze biografiën snel de belangrijkste feiten opzoeken.
In 'Tweede Wereldoorlog: de hoofdrolspelers' van Ruud van Capelleveen treft u de biografieën aan van 165 mannen en vrouwen die in deze oorlog een beslissende rol speelden.
Tweede Wereldoorlog: de hoofdrolspelers


In 'Door de Nederlandse geschiedenis' vertelt Ruud van Capelleveen veel over de Nederlandse geschiedenis: over de moordenaar van Willem van Oranje, Balthasar Gerards, over raadpensionaris Johan van Oldenbarnevelt, die met prins Maurits in conflict raakte, over de invloed van koning Lodewijk Napoleon, die door zijn broer Napoleon Bonaparte aangewezen werd om de Franse belangen te dienen als koning over Nederland, over de Slavenhandel van de WIC en andere belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.
'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.