Grote Kerk in Veere en de heren van Borselen

Heren van Borselen

Hoewel de toren van de Grote Kerk van het Zeeuwse plaatsje Veere nooit werd afgebouwd, is de kerk tot ver in de omtrek te zien. De Grote Kerk ligt net buiten de historische dorpskern op een verhoging. In de veertiende eeuw bouwde de heer van Veere en Zandenburg, Wolfert III van Borselen (1313-1351), op deze plek een parochiekerkje. De heren van Borselen speelden een belangrijke rol in de ontwikkeling van de handel in het havenplaatsje Veere. Wolfert was een belangrijk man in zijn tijd. Hij werd in 1336 knape aan het hof van graaf Willem IV van Holland (1307-1345). In 1339 kreeg Wolfert het voor het zeggen in Veere en omgeving en stichtte hij zijn kerkje in Veere.

Geschiedenis

Als we de geschiedenis van de Grote Kerk in Veere onderzoeken, komen we nog een heer van Borselen tegen: Hendrik II van Borselen (1404-1474). Hij was een zoon van Wolfert V van Borselen en heer en meester op Walcheren. Hij wilde hier een basiliek bouwen die mooier en groter was dan de kerken in de omringende steden. Hendrik bezat een koopvaardijvloot en kon hierdoor contacten leggen in het buitenland. Door zijn bemoeienis kon in 1444 zijn zoon Wolfert VI trouwen met prinses Maria Stuart, een dochter van de Schotse koning Jacobus I (1394-1437). De band tussen Veere en Schotland bleef lang bestaan. In de zestiende eeuw werden door handelaren aan de Kaai de Schotse Huizen gebouwd.

Bouw Grote Kerk

Op de plaats van het door Wolfert II gebouwde kerkje begon Antoon Keldermans (1440-1512) in 1479 met de bouw van een nieuwe grote kerk, de Onze-Lieve-Vrouwekerk. Deze Vlaamse bouwheer bouwde veel in Nederland. Hij ontwierp onder meer de Markiezenhof en het stadhuis in Middelburg. Na de dood van Antoon in 1512 nam zijn zoon Rombout zijn taak over. Mogelijk leverde de Antwerpenaar Everaert Spoorwater de eerste ontwerpen voor de Grote Kerk van Veere, schreef Carel van Tuyll van Serooskerken in 1975. "De kerk werd ontworpen als een grote kruisbasiliek in Brabants-gotische stijl met een zware, ingebouwde westtoren. Uitwendig werd het gebouw geheel bekleed met natuursteen, afkomstig uit Brusselse groeven; de portalen in west- en transeptgevels werden met rijk beeldhouwwerk versierd." Rond 1520 stagneerde de bouw. De kerk van Veere bereikte de omvang die het vandaag de dag nog heeft. Van de toren was alleen de onderste helft klaar. Ook het koor rondom werd nooit afgebouwd. In het plaveisel zijn in 1931 de funderingen daarvan opgegraven.

Buitengevel Grote Kerk

Reformatie

Na de Reformatie, in 1572, kwam de kerk van Veere in handen van de hervormden. Ook de pastoor van Veere, Jan van Miggrode, ging over naar het protestantisme: hij werd de eerste dominee van de Grote Kerk in Veere. De bouwactiviteit werd door de geloofsovergang gestaakt. De katholieke kerkschatten zijn grotendeels verloren gegaan. Alle bijbehorende goederen van de kerk werden verkocht. Het kerkschip en het transept werden door een muur afgescheiden van het driebeukige hallenkoor. In de opgedeelde kerk kerkten vanaf de zeventiende eeuw verschillende gemeentes. De protestantse Schotten kregen in 1613 een eigen dominee en kregen in de Grote Kerk een eigen afgescheiden gebedsruimte.

Brand

In mei 1686 brandde de Grote Kerk van Veere af. Deze brand ontstond door onvoorzichtigheid van de loodgieters, die het dak repareerden. Alleen de zijmuren en de toren bleven behouden. De daken werden provisorisch hersteld. Men sloopte de spitse opbouw van het koor en verving dit door een eenvoudige platte dakconstructie.
Lees ook het vervolg: Grote Kerk in Veere vanaf de Franse Tijd.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: geschiedenis Zeeland

Zeeland

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.