Burgers in de Victoriaanse Tijd
Preutsheid en benepenheid
De negentiende eeuw was de eeuw van de opkomst van de industrialisatie. De steden werden centra van industrie en groeiden snel. De burgers en de gewone man kregen het beter en verwierven steeds meer macht. Deze geschiedenis werd door de Amerikaanse geschiedkundige Peter Gay beschreven in 'De eeuw van Schnitzler'. De talloze liefhebbers van Geert Mak zullen 'De eeuw van Schnitzler' waarderen, omdat Peter Gay in een enigszins vergelijkbare stijl schrijft.Vooroordelen
Peter Gay rekent in 'De eeuw van Schnitzler' af met de vooroordelen en de mythe dat preutsheid en benepenheid de negentiende eeuw, de Victoriaanse Tijd, domineerden. Peter Gay koos daarom de Weense schrijver Arthur Schnitzler als uitgangspunt en niet koningin Victoria voor zijn relaas over de middenklasse. De jarenlang rouwende Victoria - haar echtgenoot Albert overleed op 42-jarige leeftijd - ging lange tijd in het zwart gekleed door het leven en trok zich zoveel mogelijk terug uit het openbare leven. Koningin Victoria kon daarom onmogelijk als representant voor deze periode dienen.Arthur Schnitzler stond midden in de Weense samenleving en genoot van het leven. Schnitzler hield een dagboek bij, waarin hij uitgebreid verslag deed van zijn seksuele activiteiten. Schnitzler stelde kwantiteit boven kwaliteit en was daarom ook niet een echte representant van zijn tijd. Het is niet aan te nemen dat de behoeften en mogelijkheden in de negentiende eeuw zo bijzonder waren en zo plotseling veranderden, dat gesproken kan worden van trendbreuken toen Victoria de troon besteeg of werd begraven. Volgens Gay was de negentiende eeuw vooral een periode van grote tegenstellingen en is het fout om deze alleen aan de situatie in Groot-Brittannië en de regeringsperiode van koningin Victoria op te hangen. De eeuw begon volgens Peter Gay na de nederlaag van Napoleon in 1814 en eindigde met de Eerste Wereldoorlog in 1914.
Arthur Schnitzler
Arthur Schnitzler werd in mei 1862 in Wenen geboren. Schnitzler was een zoon van een Weense arts. Arthur leek aanvankelijk in de voetsporen van zijn vader te zullen treden. Hij volgde een medische opleiding en werkte tot zijn dertigste als arts. Hierna richtte hij zich geheel op het schrijven. Schnitzler schreef een groot aantal romans, verhalen, novelles en toneelstukken. In zijn literaire werk portretteerde Schnitzler het decadente Weense leven van zijn tijd. Geestelijke leegte en relativering van waarden en vluchtige gevoelens waren de belangrijke thema's van Arthur Schnitzler. Zijn bekendste toneelstuk 'Reigen', dat als Reidans in een Nederlandse vertaling verscheen, over het decadente Weense leven rond 1900 was zo controversieel dat het toneelstuk lange tijd niet mocht worden opgevoerd. Schnitzler overleed in oktober 1931.Privacy
Peter Gay koos in zijn studie voor een thematische aanpak. Na een inleiding en de grondslagen, behandelt hij de drijfveren en de afweermechanismen van de Victoriaanse Tijd: erotiek, agressie en angst. Vervolgens daalt de auteur af in de Victoriaanse geest: religie, arbeid, smaak en privacy. Vooral in het hoofdstuk privacy zien we de contouren van de moderne mens ontstaan. De huizen werden groter en voor meer mensen kwam een eigen kamer beschikbaar. De tijd dat een heel gezin in één kamer leefde en sliep was passé. In het vervolg zou een groot deel van het leven van de mens zich gaan afspelen in een zelfgekozen afzondering.Dagboek van Arthur Schnitzler
En hiermee zijn we weer aan het begin aangeland, want het dagboek van Arthur Schnitzler werd door Peter Gay als rode draad gebruikt in zijn relaas over de ontwikkelingen in de negentiende eeuw. Schnitzler was ontzet toen zijn vader zijn dagboekje ontdekte met vrijpostige opmerkingen over zijn seksuele ervaringen. De zestienjarige kreeg een uitbrander in de spreekkamer van de arts en werd gedwongen de driedelige standaardverhandeling van Moritz Kaposi over syfilis en huidaandoeningen door te bladeren, inclusief de gedetailleerde en afstotelijke illustraties. De relatie met zijn vader liep hierdoor een onherstelbare breuk op. Vader Schnitzler had immers zijn privacy geschonden.Peter Gay
De Amerikaanse historicus Peter Gay schreef met zijn studie 'Schnitzler's century' een interessant relaas over de wereld van de burgerij in de tweede helft van de negentiende eeuw. 'Schnitzler's century' verscheen in 2002 in een Nederlandse vertaling van Léo Gillet bij uitgeverij De Bezige Bij als 'De eeuw van Schnitzler: Een nieuwe geschiedenis van de negentiende eeuw'.Peter Gay (1923, Berlijn) vluchtte in 1939 met zijn ouders uit Duitsland. Hij was van 1948 tot 1969 hoogleraar aan de Columbia Universiteit en daarna tot zijn pensioen aan de Yale Universiteit. Peter Gay schreef onder meer een aantal studies over Voltaire, Sigmund Freud, Wolfgang Amadeus Mozart, de Verlichting en de Weimar-republiek.
PS
Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail
Lees verder: meer geschiedenis
EpisodenLeestip
Een informatieve gratis nieuwsbrief over geschiedenis. Interessante verhalen over Historische Plaatsen, Kastelen, Royalty, WO2 en Wetenschap.
Al twintig jaar een begrip in Nederland bij liefhebbers van geschiedenis.
Mis niets ...
Neem nu een abonnement op onze
Gratis Nieuwsbrief
Mis niets ...
Neem nu een abonnement op onze
Gratis Nieuwsbrief
Geschiedenis Nederland
Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.Leven in de delta
Nederlandse Kastelen
Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.Nederlandse kastelen
Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.