Sluiting van de Schelde

Handelsbelemmering

De sluiting van de Schelde aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog zorgde voor veel ongemak en extra kosten voor de handelaren in de Zuidelijke Nederlanden. De sluiting in 1587 was voor Spanje en de bewoners van de Zuidelijke Nederlanden moeilijk te verteren.

Scheepvaartverkeer

De sluiting was een regeling voor het scheepvaartverkeer op de Schelde tussen Antwerpen en de Noordzee en de handelsvaart van Gent en Brugge op de Sassevaart en het Zwin. De regeling voor de sluiting van de Schelde gold van 1587 tot 1795. Er was geen blokkade. Het was geen sluiting in strikte zin. De regeling bepaalde dat er geen directe doorvaart mocht plaatsvinden. De goederen moesten op het Zeeuwse gebied worden overgeladen.

Verplicht overladen

De verplichting om over te laden was niet ongewoon in die tijd. Meestal gebeurde dit op de grens tussen landen, maar soms gold deze verplichting ook binnen een land. Zo maakte Dordrecht jarenlang gebruik van dit recht om schippers op de Merwede tot overladen te verplichten. Vaak werd de uitvoering van dit recht gecombineerd met de inning van tolgelden.

Militair doel

De sluiting van de Schelde diende ook een direct militair doel. De Republiek bepaalde ook dat geen militaire goederen van of naar de Zuidelijke Nederlanden vervoerd mochten worden. Tijdens het overladen kon de lading gemakkelijk gecontroleerd worden. Zeeland wilde de regeling vanwege het financieel gewin ook na de Tachtigjarige Oorlog in stand houden. De verplichting op de Schelde was vooral profijtelijk voor de handelaren in Amsterdam.

Positie Antwerpen

Amsterdam nam tijdens de Tachtigjarige Oorlog de sterke positie van Antwerpen als internationale handelsstad over, maar dit kwam niet specifiek door de sluiting van de Schelde. De verslechterende economische toestand kwam vooral voort door het vertrek van de handelaren en ambachtslieden uit Antwerpen naar omringende landen als Duitsland en Engeland. Toen het rustiger werd in de Noordelijke Nederlanden, vestigden de Antwerpenaren zich ook in ons land.

Franse tijd

De sluiting van de Schelde bleef bestaan tot de Franse tijd. Frankrijk viel in 1794 de Nederlanden binnen. Tijdens de 'vredesbesprekingen' in Den Haag in 1795 lijfde Frankrijk onder meer de Westerschelde in en bepaalde het land een vrije doorvaart op de Schelde, Rijn en Maas voor schepen uit Frankrijk en de bezette gebieden. De verplichting om over te laden verdween nog niet overal. Tijdens het Congres van Wenen werd de oprichting van internationale riviercommissies uitgewerkt, maar dit was voor de vaart op de Schelde niet meer belangrijk, want de in Frankrijk ontsprongen rivier lag door de vorming van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden grotendeels binnenlands.

Scheldetol

Na de Belgische afscheiding in 1830 was de Schelde enige tijd afgesloten. Vanaf 1839 sloten Nederland en België verdragen waarin de scheepvaart op de Schelde geregeld werd. De Scheldetol, de laatste resten middeleeuwse tol, werd door België in 1863 voorgoed afgekocht.

Monument Schelde Vrij in Antwerpen

De sluiting van de Schelde aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog was zeer nadelig voor de handelaren in Antwerpen. De laatste resten van deze tol werd door België in 1863 afgekocht. Tien jaar later besloot het liberale stadsbestuur van Antwerpen tot oprichting van een monument: Monument Schelde Vrij.
Monument Schelde Vrij in Antwerpen

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: geschiedenis van België

België

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.