Moscowa begraafplaats en crematorium in Arnhem

Begraafplaats en crematorium

Moscowa is een begraafplaats en crematorium in de hoek tussen de Schelmseweg en de Apeldoornseweg in Arnhem tegen de bossen van de Waterberg. De begraafplaats werd in 1876 geopend. Het crematorium is sinds 1974 in gebruik.

Begraafplaats

De doden waren aanvankelijk in en bij de kerken, zoals de Sint-Walburgiskerk en de Grote of Eusebiuskerk, in het centrum van Arnhem begraven. In 1829 werd het wettelijk verbod op het begraven in kerken van kracht. De protestanten begroeven hun doden vanaf 1825 op de Coehoornbegraafplaats op het deels grotendeels gesloopte bastion Vliegerenberg. De katholieken kregen een kerkhof aan de Steenstraat. De joden begroeven hun doden op een begraafplaats in het park Onderlangs. In het midden van de negentiende eeuw waren deze begraafplaatsen vol. De gemeenteraad moest een nieuwe oplossing bedenken.

Buiten het centrum

Het plan om buiten het centrum een begraafplaats in te richten was in 1837 voor het eerst ter sprake gekomen in de gemeenteraad. In 1873 nam men het besluit om een nieuwe algemene begraafplaats aan te leggen. De gemeente koos voor een terrein ten noorden van park Sonsbeek en ten westen van de in 1864 voor de joden aangelegde begraafplaats. De gemeente kocht de grond van Hendrik Jacob Jan van Heeckeren van Enghuizen.

Hendrik Jacob Jan van Heeckeren van Enghuizen

De naam Moscowa is afgeleid van een boerderij die hier staat. In 1847 bouwde Hendrik Jacob Jan van Heeckeren van Enghuizen, de eigenaar van het landgoed Sonsbeek in Arnhem, een ontginningsboerderij aan de noordzijde van de stad. Deze boerderij kreeg de naam Moskowa en verwijst naar de veldtocht naar Rusland die baron Van Heeckeren van Enghuizen in Franse dienst had meegemaakt.

Drie delen

De gemeente Arnhem legde ook enkele nieuwe wegen aan. Om de begraafplaats bereikbaar te maken, werd tussen de Apeldoornseweg en de Schemseweg de Weg langs de Begraafplaatsen aangelegd. Omdat de joden hier al sinds 1864 een eigen begraafplaats hadden, kreeg Moscowa een katholiek deel en een algemeen deel voor protestanten en niet-gelovigen. A. van Cuylenburgh jr. was van 1886 tot 1886 stadsarchitect van Arnhem. Hij maakte het eerste ontwerp van Moscowa. De door Jan David Zocher (1791-1870) ontworpen begraafplaats Soestbergen in Utrecht diende als inspiratiebron voor Van Cuylenburgh. Moscowa kreeg daardoor ook een door Engelse landschapsstijl geïnspireerde romantische dodenakker, schreef Wim Cappers.

Begraafplaats

Ontwerp

Wim Cappers wees ook op het verschil tussen het katholieke en het algemene deel. De katholieken stelden geen prijs op een landschappelijke inrichting. De plek van het ware paradijs werd daarom aangeduid met een beeld van Christus aan het kruis. Daarvoor werden de priestergraven gesitueerd. De overige katholieken kwamen op gepaste afstand van het Christusbeeld te liggen. In het algemene deel ten noorden van het katholieke deel combineerde Van Cuylenburgh rechte met slingerende paden. Hierdoor kon de begraafplaats goed ontsloten worden en kon hij ook mooi gebruik maken van het geaccidenteerde terrein. Sparren, dennen en cipressen zorgden voor altijd groene accenten. Daarnaast kwamen er beuken, linden en kastanjebomen. In 1876 vond de eerste begrafenis op Moscowa plaats.

Schijndoden

Het terrein was toen acht hectaren groot. In latere jaren vonden enige uitbreidingen plaats en werden er enkele aula's gebouwd, waaronder een lokaal voor de schijndoden. De nabestaanden waren doodsbang dat de naaste levend werd begraven. Daarom werden de overledenen enige tijd te rusten gelegd in het lokaal voor schijndoden. Met een belsysteem kon de opgebaarde waarschuwen als de dood nog niet was ingetreden. De angst voor schijndood verdween in de twintigste eeuw. Het gebouwtje werd afgebroken.

Monumenten

Het aanbrengen van een grafmonument behoort nog altijd tot de mogelijkheden op Moscowa. Voor het plaatsen van een grafmonument is wel een vergunning nodig. Op Moscowa staan verschillende monumenten. Op 18 juli 1911 werd de verongelukte vliegenier Clement van Maasdijk op Moscowa herbegraven. Men plaatste bij het graf een hardstenen sokkel met daarop een door beeldhouwer August Falise ontworpen bronzen buste van de luchtvaartpionier. Dit beeld werd in 1986 gestolen, maar werd later weer teruggevonden. Het beeld staat tegenwoordig bij de kerk in Schaarsbergen. Op Moscowa staat een voor Nederland zeldzaam mausoleum. Dit mausoleum van de familie Van Wageningen-Romein en is gebouwd uit hardsteen. De originele deuren zijn inmiddels vervangen, maar het hekwerk met palmetmotieven is nog onveranderd.

Crematorium

Moscowa werd in 1974 uitgebreid met een crematorium. Hier vinden nu jaarlijks vijftienhonderd crematies plaats. Bij het crematorium zijn strooivelden, een columbarium en urnengraven. De as van de overledene kan ook in een graf bijgezet worden.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken wij regelmatig aandacht aan de geschiedenis van Arnhem. Lees meer over de geschiedenis van Arnhem. Ons interessante e-book over de geschiedenis van Arnhem is een aanrader. Deze stad heeft veel te bieden. Arnhem speelde al in de vijftiende eeuw een belangrijke rol.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Gerelateerd: geschiedenis Arnhem

Gelderland
Geschiedenis Arnhem
Arnhem A/Z

Arnhem is de stad die tijdens de Tweede Wereldoorlog de speerpunt vormde tijdens Operatie Market Garden. Hierbij bleek de verovering van de Rijnbrug in het centrum van Arnhem 'een brug te ver'. De Slag om Arnhem en de gevolgen hiervan ontbreken natuurlijk niet in deze uitgave. Arnhem heeft echter veel meer te bieden, dan enkel oorlogsherinneringen. De stad speelde al een belangrijke rol in de vijftiende eeuw.
Arnhem: Geschiedenis en wetenswaardigheden


Deze uitgave over Gelderland van Ruud van Capelleveen is zeker niet saai te noemen. Gelderland heeft een rijke geschiedenis en ook landschappelijk veel te bieden. De auteur informeert u op onderhoudende wijze over de geschiedenis en wetenswaardigheden van de honderdvijftig meest interessantste plaatsen in Gelderland.
Bezienswaardigheden in Gelderland

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.