Sint-Janskerk of Koepelkerk in Arnhem

Neoclassicistische koepelkerk op Jansplein

Op het Jansplein in Arnhem staat de creatie van Anthony Aytink van Falkenstein. Het is een kerkje in de neoclassicistische stijl, de bouwstijl die in de mode was, toen in 1837 de eerste steen in opdracht van de Nederlands Hervormde Kerkvoogdij werd gelegd. De Janskerk heeft een bijzondere vorm.

Geschiedenis

Het kerkje staat, omgeven door cafés en restaurants, midden op het Jansplein. Als u om de kerk loopt kunt u goed zien dat de grondvorm van deze koepelkerk bestaat uit een regelmatige achthoek. De huidige Sint-Janskerk staat op de plek waar vanaf de dertiende eeuw de romaanse Sint-Janskerk stond. Het onderhoud van deze kerk was jarenlang verwaarloosd door de eigenaar, de Commanderij van Sint Jan. Aan het begin van de negentiende eeuw schonk men het kerkgebouw aan de gemeente Arnhem. De snel groeiende Nederlands hervormde gemeente werd de nieuwe gebruiker van de Janskerk.

Koepelkerk

Zoals gezegd, was het gebouw in slechte staat. In 1817 besloot de gemeente de oude kerk te slopen. Behalve de Janskerk werden ook de Commanderijgebouwen gesloopt. Hierdoor ontstond de open ruimte die nu Jansplein genoemd wordt. In 1836 kon de hervormde kerk een deel van het terrein kopen en besloot men tot nieuwbouw. Stadsarchitect Anthony Aytink van Falkenstein was de aangewezen man voor het maken van een ontwerp voor het nieuwe kerkgebouw. Hij gebruikte hiervoor de bijzondere koepelconstructie van de Lutherse Koepelkerk in Amsterdam als voorbeeld. Zowel het exterieur als het interieur werd sober gedecoreerd. De enige versiering aan de gevel is aangebracht rond de ingang: een door consoles gedragen natuurstenen omlijsting.

Eerste steen

"Op 14 juni 1837 vond de eerste steenlegging plaats," schreef Wim Lavooij. "Kort daarna bezocht koning Willem I de bouwplaats, waarschijnlijk omdat de St. Janskerk (later zou de naam koepelkerk ingeburgerd raken) tevens regimentskerk voor het keurkorps 'de Gele Rijders' zou worden." Een gedenksteen in het voorportaal herinnert aan dit bezoek: "Kerkvoogden mr. A.A. de Ruuk, mr. A.C. Visscher Bouricius, A. van Goor, mr. F.G. Meybaum, mr. A.G.G. Roryaards, J.H. Blaauw, en J. Verburgt jzn, hebben, op den 14 juni 1837 door eerstgenoemden hunnen voorzitter, den eersten steen doen leggen. Aytink v: Falkenstein, architect. In diezelfde week werd de aangevangene bouw bezocht door zijne majesteit den koning Willem I."

Restauratie

Na de Tweede Wereldoorlog werd de koepelkerk provisorisch hersteld. De tweede galerij werd gesloopt en de balustrade van de eerste galerij werd dichtgetimmerd. De rondlopende banken werden vervangen door klapstoelen.
De hervormde gemeente had na het gereedkomen van de restauratie van de Eusebiuskerk geen behoefte meer aan het kerkgebouw op het Jansplein. De Janskerk werd in 1961 verkocht aan de Vrijgemaakte Gereformeerde Gemeente. Na jaren van verval werd de Janskerk in 1976 gerestaureerd. Tijdens deze renovatie werd het oorspronkelijke kerkinterieur weer aangebracht, inclusief de tweede galerij. Voor deze ingrijpende restauratie kreeg het kerkbestuur subsidie. Voor de restauratie van het Naberorgel kon het kerkbestuur putten uit eigen middelen.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken wij regelmatig aandacht aan de geschiedenis van Arnhem. Lees meer over de geschiedenis van Arnhem. Ons interessante e-book over de geschiedenis van Arnhem is een aanrader. Deze stad heeft veel te bieden. Arnhem speelde al in de vijftiende eeuw een belangrijke rol.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Gerelateerd: geschiedenis Arnhem

Gelderland
Geschiedenis Arnhem
Arnhem A/Z

Arnhem is de stad die tijdens de Tweede Wereldoorlog de speerpunt vormde tijdens Operatie Market Garden. Hierbij bleek de verovering van de Rijnbrug in het centrum van Arnhem 'een brug te ver'. De Slag om Arnhem en de gevolgen hiervan ontbreken natuurlijk niet in deze uitgave. Arnhem heeft echter veel meer te bieden, dan enkel oorlogsherinneringen. De stad speelde al een belangrijke rol in de vijftiende eeuw.
Arnhem: Geschiedenis en wetenswaardigheden


Deze uitgave over Gelderland van Ruud van Capelleveen is zeker niet saai te noemen. Gelderland heeft een rijke geschiedenis en ook landschappelijk veel te bieden. De auteur informeert u op onderhoudende wijze over de geschiedenis en wetenswaardigheden van de honderdvijftig meest interessantste plaatsen in Gelderland.
Bezienswaardigheden in Gelderland

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.