Hertog van Alva in Nijmegen

Nijmegen tijdens Tachtigjarige Oorlog

De hertog van Alva werd gehaat om zijn Bloedraad en de instelling van een nieuwe belasting, de Tiende Penning, maar in Nijmegen was de door koning Filips II naar de Lage Landen gestuurde ijzervreter nog altijd welkom. In het jaar dat Den Briel op 1 april door de watergeuzen in naam van Willem van Oranje werd ingenomen, bracht Alva lange tijd in Nijmegen door. Terwijl de steden in Holland en Zeeland openlijk de kant van de opstandelingen kozen, bleef Nijmegen het katholieke geloof trouw.

Alva in Nijmegen

Lodewijk van Nassau, een broer van Willem van Oranje, viel met een leger binnen, veroverde de stad Bergen en wachtte daar op hulp van Franse hugenoten. De beloofde hulp uit Frankrijk zou door het gebeuren tijdens de beruchte Bartholomeusnacht in Parijs nooit komen. Alva raakte niet in paniek, schreef Guus Pikkemaat in zijn 'Geschiedenis van Nijmegen'. De hertog van Alva dirigeerde zijn leger naar het zuiden. Zijn campagne was succesvol. Hij onderdrukte de opstand in Bergen, Valenciennes en Mechelen en dwong het Oranje-leger tot vertrek. Daarna trok hij naar het noorden, waar hij orde op zaken stelde in de IJsselsteden Kampen en Zutphen. Toen Zutphen door hem was geplunderd en uitgemoord, gaven andere steden zich snel over. Ondertussen trok zijn zoon Don Frederik met een leger naar Holland om de steden daar tot de orde te roepen.

Hoge kosten

De hertog van Alva bracht de periode 1572-1573 grotendeels door in Nijmegen. Deze stad bleef voorlopig trouw aan de koning in Spanje. Om de stad beter te kunnen verdedigen liet Alva een scheepslading kanonnen en buskruit aanvoeren. Er werden straten afgezet en er werden poorten dichtgemetseld, schreef Pikkemaat. De hertog van Alva zat krap bij kas en stuurde een brief naar Filips II in Spanje: "Ik kom om van de honger, ik heb al mijn eigen geld uitgegeven en heb niets meer om van te leven." Alva kon zijn soldaten niet meer betalen. "Hij was nagenoeg failliet, zijn troepen stonden bij gebrek aan soldij op muiten en zijn vredesplan was duidelijk bezig in het Hollandse water te vallen," schreef Guus Pikkemaat. Korte tijd later riep de koning zijn vertegenwoordiger in de Lage landen terug naar Spanje. "In november 1573 zette deze voor het laatst zijn lippen aan de Nijmeegse erewijn; enige schippers waren al bezig om de omvangrijke bagage van de hertog in hun boten te stouwen."

Slag op de Mookerheide

In het voorjaar van 1574 nam een leger van Willem van Oranje de Bommelerwaard in en planden zij een aanval op Nijmegen. Ten zuiden van Nijmegen trok Lodewijk van Nassau op langs de Maas. De burgerwacht in Nijmegen werd op volle sterkte gebracht, maar de stad bleef gespaard voor het geweld. Het leger van de opstandelingen dat langs de Maas oprukte, werd op 14 april 1574 verpletterend verslagen op de Mookerheide. Hierbij sneuvelden Lodewijk en Hendrik van Nassau. Dit tot grote vreugde van de Nijmegenaren. Allerlei oorlogsbuit werd van het slagveld in Mook naar de stad gesleept en ter bezichtiging opgesteld op de Grote Markt: vijf kanonnen, ijzeren kogels en haakbussen. Met een plechtige processie dankte men vier dagen later God voor de Spaanse overwinning.

Pacificatie van Gent

De bescherming van het Spaanse leger werd in deze periode door veel steden als een grote ramp ervaren. Nu op korte termijn geen Oranje-aanval te verwachten was wilde Nijmegen van de Spaanse legereenheid af. Omdat Filips II zijn soldaten niet betaalde, moest Nijmegen voor de kosten opdraaien. Het stadsbestuur was bovendien bevreesd voor een muiterij onder de troepen. In het ten noorden van de stad gelegen Elst was door chronisch geldgebrek al een muiterij uitgebroken. Pikkemaat: "En daar won dus het inzicht veld, dat men van het Spaanse leger eigenlijk meer te vrezen had dan van Oranje's geuzen. Dit besef brak pas goed door in 1576, toen Alva's opvolger Don Requesens stierf." De dood van Luis de Requesens verzwakte het centrale gezag, dat het leger niet meer in de hand kon houden. Nijmegen sloot zich alsnog aan bij de Pacificatie van Gent.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken wij regelmatig aandacht aan de geschiedenis en de monumenten in de prachtige dorpen en steden van Gelderland. Lees Nijmegen: Geschiedenis en wetenswaardigheden om meer te weten te komen over deze oude Nederlandse stad. Ook mensen die Nijmegen goed kennen zullen verrast worden met deze interessante uitgave over de Keizerstad aan de Waal. Alva in Nijmegen komt ook voor in onze uitgave Nijmegen: Geschiedenis en wetenswaardigheden.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: geschiedenis Nijmegen

Gelderland
Nijmegen
Geschiedenis Nijmegen

De rijke geschiedenis en de schoonheid van de oude Keizerstad is door Ruud van Capelleveen op een toegankelijke manier beschreven. 'Nijmegen: Geschiedenis en wetenswaardigheden' is niet alleen een goede aankoop voor geïnteresseerden die de stad willen bezoeken. Ook mensen die de stad goed menen te kennen zullen verrast worden door de laatste inzichten en de wetenswaardigheden die de auteur aanreikt.
Nijmegen


Deze uitgave over Gelderland van Ruud van Capelleveen is zeker niet saai te noemen. Gelderland heeft een rijke geschiedenis en ook landschappelijk veel te bieden. De auteur informeert u op onderhoudende wijze over de geschiedenis en wetenswaardigheden van de honderdvijftig meest interessantste plaatsen in Gelderland.
Bezienswaardigheden in Gelderland

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.