Afsluitdijk: Van Zuiderzee naar IJsselmeer

Belangrijkste onderdeel van de Zuiderzeewerken

De aanleg van de Afsluitdijk betekende een belangrijke verbetering van Nederland tegen het gevaar van het water. De Afsluitdijk sloot de vroegere Zuiderzee af van de Noordzee en was een van de belangrijkste onderdelen van de Zuiderzeewerken, die tevens tot doel hadden om de Zuiderzee in te polderen. Na de aanleg van de Afsluitdijk kreeg de Zuiderzee ook een nieuwe naam: IJsselmeer.

Zuiderzeeplan

Het gehele plan voor de Zuiderzeewerken werd opgesteld door Ir. Cornelis Lely (1854-1929). Deze belangrijke Nederlandse ingenieur heeft jarenlang gelobbyd om zijn plannen gerealiseerd te krijgen, want er waren uiteraard ook tegenstanders: het leven zou voor de vissers volledig veranderen. De open doorgang naar de Noordzee verdween door de aanleg van de Afsluitdijk en het water in het IJsselmeer veranderde van zout naar zoet.
De belangrijkste redenen voor de inpoldering van de Zuiderzee waren:
1. bescherming tegen stormvloeden;
2. de vorming van een zoetwaterbassin, en
3. (aanvankelijk ook) het verkrijgen van nieuwe landbouwgronden.
Er waren al in de achttiende eeuw vele plannen opgesteld, maar rond het begin van de negentiende eeuw bleek het plan van Cornelis Lely het meest aantrekkelijk te zijn.

Proefpolder

In 1927 werd aan het prestigieuze project begonnen. Na de aanleg van een proefpolder was nu de aanleg van de afsluitdijk aan de beurt. Het werk vorderde gestaag. Het laatste gat van de dijk werd, met veel ceremonieel, op 28 mei 1932 gedicht, in tegenwoordigheid van Koningin Wilhelmina. Op de plaats waar het laatste gat werd gedicht staat nu het monument met het opschrift: 'Een volk dat leeft, bouwt aan zijn toekomst.'

Snelweg over Afsluitdijk

De Afsluitdijk werd meer dan 30 km lang en loopt van Den Oever op het voormalige eiland Wieringen naar Kornwerd op het Friese vasteland. De Afsluitdijk is circa 90 m breed. Het plan was om er èn een weg èn een spoorweg op aan te leggen, maar door de verkeersontwikkelingen werd het tracé van de spoorlijn gebruikt voor een verbreding van de weg, zodat er nu een snelweg ligt, die als E10 deel uitmaakt van het Europese wegennet.

Grotere veiligheid voor de bewoners

Het belangrijkste doel is bereikt: Een grotere veiligheid voor de bewoners rondom de vroegere Zuiderzee, die sinds de inpoldering IJsselmeer heet. De Watersnoodramp van 1953 heeft bewezen, dat de dijken in het IJsselmeergebied hun nut hebben.

Lelystad

De naam van Ir. Cornelis Lely, die de voltooiing van de Afsluitdijk niet meer heeft mogen meemaken, blijft aan de Afsluitdijk en de inpoldering verbonden, want zijn naam werd gegeven aan één van de belangrijkste gemalen, die heeft meegeholpen de Wieringermeer droog te malen, het Lely-gemaal te Medemblik, én aan de nieuw gestichte plaats Lelystad.

Standbeeld Cornelis Lely

In mei 2007 onthulde prins Willem-Alexander een standbeeld van ingenieur Cornelis Lely op de Afsluitdijk wegens het 75-jarige jubileum van de dijk. De kroonprins plaatste met hulp van een joystick het standbeeld virtueel op de sokkel. Met het onthullen van het standbeeld van Cornelis Lely vierde Rijkswaterstaat dat de afsluitdijk op 28 mei 1932 werd gedicht.

Lichtpoort

Vanaf november 2017 werden de sluisgebouwen van de Afsluitdijk opgelicht door voorbijrijdende auto's. 'Lichtpoort' is een lichtkunstproject van Daan Roosegaarde. "Ik heb gekeken hoe ik kon benadrukken wat er al was," zei de ontwerper over zijn creatie. Daan Roosegaarde accentueerde de vorm van de sluisgebouwen aan het begin van de dijk met reflecterend materiaal dat oplicht door de koplampen van de voorbijrijdende auto's.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland en de strijd tegen het water.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Door de Nederlandse geschiedenis

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland. Deze auteur toont aan dat geschiedenis buitengewoon verfrissend en boeiend kan zijn.
Door de Nederlandse geschiedenis

Lees verder: meer geschiedenis

Hoofdpagina Geschiedenis
Strijd tegen het water

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.