Tocht naar Chatham

Aanval op de Britse oorlogsvloot

In juni 1667, tijdens de Tweede Engels-Nederlandse Oorlog, ondernam de Nederlandse vloot onder leiding van Michiel de Ruyter een gedurfde aanval op de Britse vloot en scheepswerven aan de Theems en de Medway, waar de belangrijkste Britse marinebasis was gevestigd. De Nederlanders brachten de Engelsen een vernietigende nederlaag toe tijdens de Tocht naar Chatham, de aanval die in Groot-Brittannië bekend staat als de Slag bij de Medway.

Vredesbesprekingen

De vredesbesprekingen om een einde te maken aan de Tweede Engels-Nederlandse Oorlog waren al bezig, maar de Engelse koning Karel II rekte de onderhandelingen, omdat hij hoopte op Franse steun. Toen Johan de Witt dit inzag, besloot hij met het net opgerichte Korps Mariniers een snelle aanval op de Britse vloot te laten uitvoeren en daarmee snel een einde te maken aan de oorlog.

Willem Joseph van Ghent

De Nederlandse actie werd voorbereid door Willem Joseph van Ghent, de kolonel van het Korps Mariniers en geleid door admiraal Michiel de Ruyter. De Nederlandse vloot vertrok op 4 juni 1667. Na twee dagen bereikte De Ruyter de monding van de Theems. Hij probeerde een twintigtal handelsschepen die daar voor anker lagen te overmeesteren, maar deze aanval mislukte. Op 9 juni voer het eskader van Willem van Ghent de Medway op en werd het de Britten duidelijk, dat het eigenlijke doel van de Nederlandse vloot de marinebasis van Chatham was.

Sheerness

De verrassing was compleet. De Britse vloot kreeg geen tijd om de verdediging op orde te brengen. De Nederlanders wisten precies waar ze heen moesten: twee overgelopen Engelse zeelieden loodsten de schepen van Willem van Ghent door de moeilijk bevaarbare wateren van de Medway. Op 10 juni bombardeerde de Nederlandse vloot Fort Sheerness, dat alleen werd verdedigd door het fregat Unity. Het Korps Mariniers kwam in actie: men ging een mijl verderop aan land. Het fort kon gemakkelijk worden ingenomen. De verdedigers sloegen op de vlucht toen zij de overmacht zagen aankomen. Vervolgens werd het stadje Sheerness bezet. Tot verbazing van de Britten betaalden de Nederlandse zeelieden netjes voor hun maaltijd. Zij hadden hierover instructies ontvangen. De Britse troepen hadden een jaar eerder Terschelling geplunderd. De Nederlandse legerleiding wilde laten zien, dat fatsoen ook tijdens een oorlog mogelijk was.

Ketting

De Britten hadden de Medway bij Gillingham afgesloten met een ketting. Deze versperring lag negen voet onder de waterlijn. Bovendien verdedigden de Britten de vaargeul met enkele schepen die tot zinken waren gebracht. De Nederlandse vloot naderde deze blokkade op 12 juni. De ketting bleek geen grote hindernis. Twee branders werd vooruitgestuurd en kapitein Jan van Brakel kreeg de eer om met zijn schip de Vreede over de ketting te varen. De ketting kon worden losgemaakt. Otto de Vooght beschreef het gebeuren in zijn dagboek: "Aldaar hadden de Engelsen een klein batterijtje gemaakt, waarvandaan zij met zes à zeven stukken op ons flankeerden, doch wij daarvan meester geworden zijnde, maakten de kettingen los en schoten dezelve aan stukken."

Vernietigend

De aanval op de Britse vloot kon nu echt beginnen. De Royal James, de Royal London en de Royal Oak werden door Michiel de Ruyter met branders aangevallen en in brand gestoken. In de dagen die volgden werden meer Britse schepen vernietigd. Hierbij lieten de mariniers zien wat zij konden. Met een roeiboot werden drie schepen in de dokken vernietigd. De helft van de grote Britse linieschepen ging verloren. Michiel de Ruyter wilden niet verder varen om ook de rest van de Britse vloot, waaronder de Royal Katherine, te vernietigen. Hij verwachtte daar heftige tegenstand. Bovendien kon de getijdenstroming voor verrassingen zorgen. De Nederlandse vloot vertrok; de verderop gelegen dokken en scheepswerven werden ongemoeid gelaten.

Vrede van Breda

De Nederlandse vloot had nauwelijks verliezen geleden: vijftig zeelieden kwamen om en enkele branders gingen verloren, terwijl de Britten honderden doden betreurden en een groot deel van de vloot verloor. De psychologische slag moet ook niet onderschat worden: de Britse marine werd in het hart geraakt door Michiel de Ruyter. De Nederlanders waren de meerdere, schreef Samuel Pepys in juli 1667. Zij zijn de winnaars van deze oorlog.
Op 31 juli 1667 werd de, destijds zeer gunstig beoordeelde, Vrede van Breda gesloten, maar de vrede was van korte duur: in het Rampjaar 1672 werd de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden door Engeland en Frankrijk aangevallen.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland. Tocht naar Chatham staat ook in de interessante bundel 'Nederland in verleden tijd'.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer geschiedenis

Hoofdpagina Geschiedenis

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.