De Hof te Dieren

Fraai park

Het park van het Hof te Dieren is niet vaak open voor het publiek. Niet dat er veel over is van het voormalige kasteeltje Hof te Dieren, maar het park is fraai om in te wandelen en er zijn toch nog wel enkele herinneringen aan het voormalige huis te vinden.

Geschiedenis

Drie vierde van het oorspronkelijke landgoed maakt sinds 2004 deel uit van het zogenaamd Domein Hof te Dieren, waar sinds 2004 druiven groeien. Het is de grootste ommuurde wijngaard van Nederland, waar goede wijnen worden gemaakt, die al een aantal malen in de prijzen zijn gevallen. Deze dubbelwandige muur werd in de negentiende eeuw aangelegd en zorgt voor een optimaal klimaat voor leibomen.
De Hof te Dieren heeft een rijke geschiedenis. Al in de twaalfde eeuw is het landgoed bekend als eigendom van de graven van Berg. Adolf van Berg schonk het landgoed in het begin van de dertiende eeuw aan de Duitse Orde, een orde die zich onder meer bezig hield met het verzorgen van zieken en gewonden. Deze orde bleef eeuwenlang eigenares. Zij breidde de bezittingen sterk uit.

Oranjes

In 1647 komen de Oranjes in beeld. Willem II hield, zoals meer Oranjes, sterk van het jachtbedrijf. Hij kocht het landgoed om het te gebruiken als een basis, van waaruit hij de jacht op dit deel van de Veluwe kon uitoefenen. Daartoe werd ook de Wildbaan aangelegd. De Wildbaan was een groot bebost terrein aan de noordkant van de huidige Arnhemsestraatweg, dat werd afgezet met een hekwerk. Daarin werd grootwild gebracht, dat kon dienen om op te jagen. Maar Willem II zou niet lang van zijn pas verworven bezit kunnen genieten, want na de terugkomst van een jachtpartij werd hij ernstig ziek. Zijn vrouw, die in Den Haag verbleef, vond de 'boerderij' in Dieren, zoals zij het huis noemde, niet geschikt voor haar zieke gemaal. Ze liet hem per schip via de grote rivieren naar Rotterdam en vandaar naar Den Haag brengen, waar hij kort na aankomst in 1650 overleed. Zijn zoon kwam pas na de dood van zijn vader ter wereld.

Willem III

Maar deze zoon, Willem III, die later koning van Engeland werd, was ook een hartstochtelijk jager en vond het prettig de Hof te Dieren te blijven gebruiken. Hij liet verschillende uitbreidingen en verfraaiingen aan de Hof aanbrengen, zodat het huis wel meer was dan de 'boerderij' van vroeger. Ook de vrouw van Willem III, Maria van Engeland, heeft hier veel tijd doorgebracht en haar stempel op de inrichting gedrukt. Ook het park werd aanzienlijk verfraaid, zodat het landgoed min of meer een koninklijk verblijf werd.

Willem Karel Hendrik Friso

De volgende Oranje, die eigenaar werd van de Hof te Dieren was Willem Karel Hendrik Friso, van de Friese Oranjetak, die uiteindelijk erfgenaam werd van de Nederlandse bezittingen van de Oranjes na de dood van Willem III. Hij liet onder meer het sterrenbos aanleggen op het gebied van de vroegere wildbaan. De huidige Carolinaberg werd genoemd naar zijn dochter, de Willemsberg naar zijn zoon. Die zoon, Willem V, liet zich echter niet vaak in Dieren zien. De glorie van het huis was eigenlijk voorbij. In de Franse tijd werd het geconfisqueerd. Franse troepen namen er hun intrek en op een kwade nacht ontstond er een grote brand, die het hele huis met al zijn kunstschatten, in de as legde.

Van Wassenaar

Na de Franse tijd kwam het huis, dat als genationaliseerd bezit was verkocht, omstreeks 1820 in handen van het geslacht van Wassenaar, dat ook het kasteel Twickel bezat. Deze familie liet een nieuw huis bouwen, ongeveer op de plaats van het oude huis. De tuinen werden vernieuwd in de Engelse landschapsstijl, die in die tijd mode was geworden. Voor de veranderingen in het park werd de befaamde tuinarchitect Zocher aangetrokken. Tegen het einde van de negentiende eeuw bracht een andere bekende tuinarchitect, Petzold, nog een aantal veranderingen en vergrotingen van het kasteelpark aan, die nu nog in de tuinaanleg terug te vinden zijn. Helaas brandde het huis, tengevolge van oorlogsgeweld, in 1945 geheel af. Nog jarenlang hebben er ruines gestaan van het huis, maar alle resten van het huis zijn nu geheel verdwenen.

Stichting Twickel

De laatste van de familie van Heeckeren van Wassenaar, was baronesse Van Heeckeren van Wassenaar-van Aldenburg Bentinck. Zij overleefde haar man vele jaren. Kort voor haar dood liet ze de bezittingen van Twickel, waaronder de Hof te Dieren, onderbrengen in een stichting, de Stichting Twickel. Deze wijze daad heeft er voor gezorgd dat de bezittingen, niet alleen van het kasteel Twickel, maar ook van de Hof te Dieren veilig gesteld zijn en voor het nageslacht bewaard kunnen worden.

Plannen voor nieuwbouw

Er is ten aanzien van de Hof te Dieren wel een minpuntje te melden. Plannen voor een appartementengebouw in het park van de Hof te Dieren lijken van de baan te zijn, maar er zijn steeds weer nieuwe plannen voor bebouwing. De gemeente Rheden houdt wat dit betreft hopelijk een oogje in het zeil.

Landgoed

De Stichting Twickel heeft de laatste jaren veel gedaan om het landgoed te verfraaien, om oude boompartijen te verjongen, kortom om het park weer in een goede staat terug te brengen. Zo werd de brug over de grote vijver geheel gerestaureerd in de stijl van Zocher en werd ook de oude koningsmuur hersteld. Bovendien werd de waterhuishouding weer in orde gebracht, zodat bij hoog water in de IJssel het park er niet meer onder te lijden heeft. De cascade tussen de grote en kleine vijver is aardig om te zien.

Overblijfselen

Afgezien van het park zelf zijn er nog slechts enkele dingen te zien uit de hoogtijdagen van de Hof te Dieren. Zo is er de al genoemde, gerestaureerde brug. De ijskelder is nog aanwezig, er zijn fundamenten van de vroegere portierswoning, het oude koetshuis en de paardenstallen, maar op de plaats waar het oude huis heeft gestaan is nu een gapend gat. Niettemin is een wandeling door het park plezierig. Met enige fantasie kun men zich voorstellen hoe de Oranjes en na hen de Van Heeckeren van Wassenaars hier gewoond hebben. In de fundamenten van de oude portierswoning en in de ijskelder hebben enkele vleermuiskolonies onderdak gevonden.

Ligging

De Hof te Dieren ligt aan de zuidwestkant van het plaatsje Dieren (gemeente Rheden), op de hoek van de Arnhemsestraatweg en de Doesburgse dijk. De ingang is aan de Doesburgse dijk. In verband met de kwetsbaarheid van het park, is dit slechts een enkele keer per jaar voor het publiek toegankelijk; in ieder geval op Open Monumentendag.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen. De Hof te Dieren is opgenomen in Kastelen in Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Kastelen en paleizen

In deze publicatie in de serie Kastelen in Nederland van Ben Hendriks staan vooral veel kastelen en paleizen die zijn bewoond of eigendom zijn geweest van de koninklijke familie die zijn bewoond of eigendom zijn geweest van de koninklijke familie, zoals Huis ten Bosch, Soestdijk, Drakensteyn, Noordeinde, Paleis Het Loo, het Oude Loo. Ook deze uitgave van Ben Hendriks staat weer garant voor veel leesplezier.
Kastelen in Nederland

Literatuur

Informatie Stichting Twickel.

A.I.J.M. Schellart, Huizen van Oranje, verblijven van de Oranjes en de Nassaus in Nederland, Rijswijk, z.j. (1984), p. 101.

Drs. Heimerick Tromp en drs. Toïta Henry-Buitenhuis, Historische Buitenplaatsen in particulier bezit, Utrecht, 1991.

Eigen documentatie.

Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie

Kastelen Nederland
Hof te Dieren Dossier

In de grootste provincie van Nederland, Gelderland, staat een groot aantal kastelen en adellijke huizen. Deze kastelen zijn nauw verbonden met de Gelderse geschiedenis. Opvallend is ook de grote verscheidenheid. U wordt daar uitvoerig over geïnformeerd in Kastelen in Gelderland. In deze uitgave staan 150 interessante kastelen en landhuizen.
Kastelen in Gelderland


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.