Willem V van Oranje-Nassau (1748-1806)

Nederlandse stadhouder

De erfstadhouder van de Republiek van de Verenigde Nederlanden Willem V van Oranje-Nassau werd in maart 1748 geboren in Den Haag. Willem was de zoon van Willem IV en Anna van Hannover. Willem V werd opgevoed door zijn moeder en door hertog Karel Willem Ferdinand van Brunswijk, want zijn vader was al in 1751 overleden.

Wilhelmina van Pruisen

Willem V trad in oktober 1767 in het huwelijk met een nicht van Frederik de Grote, Wilhelmina van Pruisen. In 1768 werd Willem V meerderjarig en aangesteld als stadhouder van de Republiek van de Verenigde Nederlanden. Willem bleek een erudiet stadhouder te zijn met een fabelachtig geheugen, maar hij was daarnaast slordig en een stevige drinker.

Kritiek op functioneren Willem V

Stadhouder Willem V begon voortvarend met voorstellen tot hervorming van de vroedschappen in kleine stadjes als Staverden, Workum en Bolsward. De voorstellen tot hervorming werden hem niet in dank afgenomen, vooral niet in steden met veel katholieken. Vanaf 1781 kwam steeds meer kritiek op het functioneren van Willem V. De Nederlandse Republiek was in oorlog geraakt met de Engelsen, vanwege wapensmokkel naar de Verenigde Staten en Willem V werd er van beschuldigd te heulen met de vijand. De koning van Engeland, George II, was immers een oom van hem. Willem V ondervond sterke tegenstand van onder meer baron Joan Derk van der Capellen, die de Verenigde Staten wilde steunen in hun onafhankelijkheidstrijd en de Nederlandse vloot wilde versterken.

Stadshouderscrisis

Willem V verloor steeds meer macht en verdronk zijn problemen. Toen in 1784 uitkwam, dat de hertog van Brunswijk hem in het geheim nog steeds adviseerde werd Van Brunswijk het land uitgezet. Bovendien begonnen de patriotten, de tegenstanders van Willem V, zich steeds meer te organiseren. In 1785 stelden zij voor dat een raad zou worden ingesteld, waarin ook zijn vrouw zitting zou krijgen. Willem V wilde hier echter niets van weten. Hierop werd hem zijn militaire positie afgenomen en zoch hij steun in Friesland. Later dat jaar vestigde hij zich op het Loo bij Apeldoorn.

Dreiging burgeroorlog

In 1786 escaleerde de stadshouderscrisis toen de patriotten in augustus nieuwe leiders benoemden van vroedschappen, zonder goedkeuring te vragen aan de stadhouder. Er dreigde een burgeroorlog. Hattem en Elburg werden enige dagen bezet door stadhouderlijke troepen. Ook werd de vrijheid van meningsuiting van de tegenstanders beperkt, in een poging om verdere ondergraving van de macht van Willem V te voorkomen. In september 1786 vestigde het gezin zich op het Valkhof in Nijmegen.

Vlucht naar Engeland

Prinses Wilhelmina reisde in het voorjaar van 1787 naar Den Haag. Zij werd tegengehouden bij de Vlist en naar Goejanverwellesluis gebracht. Wilhelmina keerde later terug naar Nijmegen. Met hulp van haar broer, de koning van Pruisen, werden de patriotten in de volgende maanden weggejaagd. Willem V en Wilhelmina keerden in september 1787 terug naar Den Haag. Veel patriotten werden gevangengenomen en een groot aantal vluchtte naar Noord-Frankrijk. Hiermee kon de tegenstand echter niet gebroken worden. Uiteindelijk vluchtte Willem V in januari 1795 naar Engeland.

Overleden in Brunswijk

Willem V overleed in april 1806, toen hij zijn dochter Louise bezocht in Brunswijk. Zijn lichaam werd begraven in Brunswijk en werd in 1958 bijgezet in de Nieuwe Kerk in Delft. De oudste zoon van Willem V werd in 1813 als Willem I de eerste Nederlandse koning.

Aanhouding Wilhelmina bij Goejanverwellesluis

Op 28 juni 1787 werd Wilhelmina van Pruisen, de echtgenote van stadhouder Willem V, aangehouden door patriotten bij Goejanverwellesluis. Zo staat het jarenlang in de meeste geschiedenisboekjes.
Aanhouding Wilhelmina bij Goejanverwellesluis

Willem V naar Engeland in 1795

Stadhouder Willem V schreef op 18 januari 1795 een afscheidsbrief aan de Staten-Generaal, gaf het bevel over aan Willem Anne de Constant Rebecque en scheepte zich in Scheveningen in op de pink Johanna Hoogenraadde van rederij Michel de Heijer.
Willem V naar Engeland in 1795

Rimpeling in de hofvijver

Het Haags Historisch Museum bewaart een gezicht op de Hofvijver vanaf de Korte Vijverberg van Paulus Constantijn la Fargue. De kunstenaar schilderde deze voorstelling van het Binnenhof in Den Haag in 1762, het jaar waarin Peter III van Rusland na zeven maanden werd afgezet door Catharina II, de tsarina die later werd aangeduid als De Grote.
Rimpeling in de hofvijver

Brieven van Kew

Kort na zijn aankomst in Engeland schreef stadhouder Willem V van Oranje-Nassau in 1795 brieven waarin hij opriep tot opstand tegen de Franse bezetter in Nederland en gaf hij de gouverneurs van de Nederlandse kolonies opdracht om de overzeese gebieden over te dragen aan de Engelsen.
Brieven van Kew

Stadhouder Willem V naar Pruisen

De laatste stadhouder van Nederland, Willem V van Oranje-Nassau (1748-1806), wordt een mislukkeling genoemd. Willem V kon moeilijk besluiten nemen en kreeg daardoor weinig gezag. De sterke wil van zijn echtgenote Wilhelmina versterkte het beeld van de zwakke stadhouder. Zelfs Wilhelmina noemde hem een sufferd.
Stadhouder Willem V naar Pruisen

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan royalty en koninklijke huizen. Lees Koninklijke Geschiedenis als u meer wilt weten over de geschiedenis van de belangrijkste koninklijke huizen.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer informatie over royalty

Hoofdpagina Royalty
Huis van Oranje

In deze bundel is een eerste selectie opgenomen van de artikelen die Ruud van Capelleveen over het Koninklijk Huis schreef. Voor deze uitgave werden de meeste artikelen herschreven, geactualiseerd en aangevuld. Door deze wijzigingen blijven de artikelen interessant; nu en later.
Koninklijke geschiedenis


In deze publicatie in de serie Kastelen in Nederland van Ben Hendriks staan vooral veel kastelen en paleizen die zijn bewoond of eigendom zijn geweest van de koninklijke familie die zijn bewoond of eigendom zijn geweest van de koninklijke familie, zoals Huis ten Bosch, Soestdijk, Drakensteyn, Noordeinde, Paleis Het Loo, het Oude Loo. Ook deze uitgave van Ben Hendriks staat weer garant voor veel leesplezier.
Kastelen in Nederland


Met deze uitgave over het Britse vorstenhuis komt u veel te weten: niet alleen over het wel en wee van alle Engelse koningen en koninginnen, maar ook over de tijd waarin zij leefden, de machtsstrijd waarin de koningen verwikkeld raakten en de oorlogen die zij voerden. In dit digitale boek staan alle Britse koningen en koninginnen vanaf Willem de Veroveraar.
Engelse koningen en koninginnen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.