Slot Abcoude
Tekst: Ben Hendriks
Kastelenkenner en auteur van Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats en Kastelen in Nederland
Kastelenkenner en auteur van Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats en Kastelen in Nederland
Middeleeuwen

Prent A. Rademaker: Slot Abcoude, 1700
Het oude dorp Abcoude, waarin ooit het middeleeuwse slot Abcoude stond, werd voor het eerst in de bronnen vermeld in 1086, maar het kasteel zelf verscheen pas in 1186 toen een Hendrik van Abcoude daarin werd genoemd. Het kasteel is dus bepaald niet zo oud als sommige schrijvers ons willen doen geloven. Zelf is men niet zeker van de echtheid van die oorkonde van 1186. De stichting van het kasteel kan dus best later geweest zijn dan voor het jaar 1200.Zweder van Zuylen
Vermoedelijk was de bouwheer van het kasteel Zweder van Zuylen en dat maakt een stichtingsdatum in het midden van de dertiende eeuw waarschijnlijk. Het dorpje Abcoude, dat dus al in 1080 werd genoemd is dus veel ouder dan het kasteel, waarmee wel vaststaat dat het kasteel naar het dorp werd genoemd. Abcoude behoorde afwisselend tot de provincies Noord-Holland, Zuid-Holland en Utrecht; sinds 1 januari 2011 maakt het dorp deel uit van de gemeente De Ronde Venen en behoort daarmee tot de provincie Utrecht.Ligging
Het kasteel werd gebouwd aan de zuidrand van het dorpje Abcoude aan een paar zijriviertjes van het Gein. Het werd uiteindelijk een veelhoekig kasteel, dat gebouwd werd rond een ruime binnenplaats. Het kasteel had twee ronde torens en enkele rechthoekige, vrijwel vierkante torens, waarvan er een aantal op tekeningen uit de zeventiende en achttiende eeuw goed zichtbaar zijn. Het kasteel lag in een brede slotgracht, die gevoed werd door het riviertje de Gein. Deze situatie werd op de kadastrale minuut van 1818 aangegeven. Op deze kaart geeft de landmeter van het bestaande kasteel nog slechts de grote ronde toren aan, hoewel het zwaar bouwvallige kasteel pas in 1860 geheel werd gesloopt. Op een luchtfoto uit 1995 is het vroegere kasteelterrein in het landschap nog heel goed zichtbaar.Slot Abcoude in 1650

Tekening Roelant Roghman: Slot Abcoude in 1650
Veertiende eeuw
Zweder van Zuylen, de vermoedelijke stichter van Abcoude, ging zich later van Abcoude noemen. In 1268 werd slot Abcoude verwoest door Gijsbrecht van Aemstel, maar een volgende Zweder van Abcoude liet het kasteel in 1328 weer opbouwen. Uit een beschrijving, die uit het einde van deze eeuw dateert, blijkt dat er een kapel in het kasteel was ingericht en dat het kasteel beschikte over ruime keldergewelven; deze dienden niet alleen voor de opslag van proviand en andere zaken, maar ook als gevangenis. In de veertiende eeuw komt het kasteel aan het geslacht van Gaasbeek, maar in 1449 moet dit geslacht de heerlijkheid afstaan aan de Staten van Utrecht.Thedodorus de Leeuw
Na de woelige tijden van 1672, die door het kasteel werden overleefd, brak een tijd aan van leegstand. Deze periode duurde tot 1715 toen de heerlijkheid door de Staten van Utrecht werd verkocht aan een kanunnik van de Sint Pieter, Thedodorus de Leeuw. Hij was een vermogend man, die het kasteel degelijk liet restaureren. Een deel van het kasteel werd in middeleeuwse trant hersteld, een ander deel, de woongebouwen werden ingericht als een buitenverblijf. Na de dood van De Leeuw hebben er nog enkele andere personen hun intrek in het slot genomen, maar uiteindelijk werd het kasteel in Abcoude door gebrek aan onderhoud rijp voor de sloop, die dan ook in 1860 volgde.Onderzoek
Zowel in de jaren 1930 als in 1995 werden onderzoekingen op het kasteelterrein van Abcoude uitgevoerd. Uit de laatste onderzoekingen, waarbij de techniek van weerstandsonderzoek werd toegepast, bleek bij voorbeeld dat het kasteel in de middeleeuwen extra was versterkt door een aarden wal. Ook werd duidelijk dat er een voorburcht is geweest aan de noordzijde. Nu rest er slechts een U-vormige gracht in een min of meer ovaal gevormd kasteelterrein.PS
Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail
Literatuur
Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie
Kastelen NederlandLeestip
Een informatieve gratis nieuwsbrief over geschiedenis. Interessante verhalen over Historische Plaatsen, Kastelen, Royalty, WO2 en Wetenschap.
Al twintig jaar een begrip in Nederland bij liefhebbers van geschiedenis.
Mis niets ...
Neem nu een abonnement op onze
Gratis Nieuwsbrief
Mis niets ...
Neem nu een abonnement op onze
Gratis Nieuwsbrief
Kasteelgeschiedenis

Kastelen: Van motte tot buitenplaats
Nederlandse Kastelen

Dankzij de vele illustraties is de uitgave 'Kastelen in Nederland' ook een kijkspel. Hierdoor krijgt u niet alleen een goede indruk hoe het kasteel in het Nederlandse landschap staat, maar wordt u ook geattendeerd op de uiterlijke bouwkundige bijzonderheden.
Kastelen in Nederland
Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.