Kasteel Nieuwendoorn of Nuwendoorn bij Krabbendam

Opgegraven fundamenten

Dicht bij Warmenhuizen in Noord-Holland liggen de opgegraven fundamenten van het kasteel de Nieuwendoorn of Nuwendoorn. Waarom het kasteel juist op deze plaats werd gebouwd is nu nauwelijks nog te beoordelen. Noord-Holland heeft sinds de stichting van dit kasteel enorme veranderingen ondergaan door inpoldering van voormalige waterrijke gebieden. In de tijd van de stichting van het kasteel was Noord-Holland meer een verzameling eilanden en moerassen, dan een aaneengesloten gebied.

Floris V

Zeker is wel, dat de Nieuwendoorn één van de vijf kastelen was, die door Floris V werden gebouwd om zijn gebied te beveiligen tegen de Friezen, die hem steeds lastig vielen. Men neemt algemeen aan dat Floris V de man was die het vierhoekige kasteel in Nederland heeft geïntroduceerd. De bouw van de Nieuwendoorn en vier andere kastelen begon kort na 1282 toen hij een opstand van de Friezen had neergeslagen. Hij wilde eindelijk rust in dit gebied. Die andere kastelen waren de Nieuwburg en de Middelburg bij Alkmaar, waarvan ook de fundamenten zijn opgegraven, het kasteel Medemblik, waarvan nog ongeveer een vierde gedeelte aanwezig is, en kasteel Wijdenes in West-Friesland, waarvan zelfs de ligging nog steeds een raadsel is. Enige jaren later begon hij ook met de bouw van het Muiderslot. Dit kasteel verrees op de plaats waar de rivier de Vecht in de toenmalige Zuiderzee uitmondde. De bouwactiviteiten van Floris V zijn dus enorm geweest.

Vierkant kasteel

Die vierkante kastelen zien er veelal hetzelfde uit. Ze bestaan uit een door water omgeven voorburcht en een hoofdburcht. De voorburcht, die vooral diende om de oogsten van het land en het vee onder te brengen, kan slechts met een brug worden bereikt. De hoofdburcht was alleen toegankelijk vanaf de voorburcht, ook via een brug. In tijd van nood werden de bruggen opgehaald en trok zo nodig iedereen zich terug op de hoofdburcht, die dan met man en macht moest worden verdedigd. Op de hoofdburcht was meestal één belangrijke toren aanwezig, die als laatste punt werd gebruikt waarop de verdedigers zich konden terugtrekken.
In het prille begin werden de burchten vaak van hout gemaakt, maar zodra de financiën er voor aanwezig waren, werden de houten muren en gebouwen vervangen door stenen muren en gebouwen. In de loop der tijd werden verschillende nieuwe gebouwen tegen de muren opgetrokken, waardoor niet zelden alle muren van gebouwen waren voorzien. Bij de Nieuwendoorn werden tegen twee muren gebouwen opgetrokken, zodat er een ruime binnenplaats over bleef. Hetzelfde gebeurde bij het Muiderslot.

Oude Doorn

Na de dood van Floris V in 1296 werd de burcht door de Friezen aangevallen en met de grond gelijk gemaakt. In het begin van de veertiende eeuw echter werd het kasteel weer herbouwd. De nieuwe eigenaar was Jan van Polanen, die uit het geslacht van Wassenaar stamde, maar enige tientallen jaren later waren er toch weer andere slotheren.
Tegen het einde van de veertiende eeuw duikt het kasteel onder in de mist van het verleden. Er is sinds circa 1370 vrijwel geen spoor meer van de burcht in de archieven aan te treffen. De naam Nieuwendoorn wijst erop dat er ook een Oude Doorn geweest kan zijn, maar als dat oude kasteel inderdaad heeft bestaan, dan is het geheel verdwenen in de nevelen van de tijd. Ook de archieven zeggen er niets over.

Opgravingen

Bij toeval werden tijdens het omploegen van het land in 1948 sporen van de burcht de Nieuwendoorn aangetroffen, maar pas in 1960 werd serieus begonnen met de opgravingen.
Inmiddels zijn de fundamenten van het kasteel geheel opgegraven en geconsolideerd. Het terrein is eigendom geworden van een stichting, die de kasteelresten voor het publiek heeft opengesteld.

Toren

In het begin van deze eeuw merkte de provincie Noord-Holland dat er meer belangstelling voor de ruïne was ontstaan. Gedeputeerde Staten stelde daarom een subsidie beschikbaar om het terrein van de Nieuwendoorn te restaureren en beter herkenbaar te maken. Deze restauratie begon in 2009. De muren van de oude burcht werden op de oude fundamenten hier en daar opgemetseld en bruggen werden aangelegd of vernieuwd. Ook werd een stalen toren geïnstalleerd in de geconsolideerde ruïne, die is ontworpen door de architect Paul van Vliet.
Vanaf de toren heb je nu een schitterend uitzicht over het omliggende land, maar je moet wel een geweldige fantasie hebben, want het kasteel ligt nu temidden van uitgestrekte landbouw- en weidegebieden en die situatie zal in de dertiende en veertiende eeuw beslist heel anders zijn geweest.

Ligging

Het kasteel is nog niet zo gemakkelijk te vinden. De Nieuwendoorn ligt nu in de gemeente Harenkarspel, die vele kleine dorpen en dorpjes omvat. De beste route naar de kasteelplaats is de afslag bij Zijpersluis te nemen op de N9 van Alkmaar naar Den Helder en vervolgens juist ten noorden van Krabbendam de weg te volgen richting Eenigenburg. Links van deze weg leidt de Burchtweg naar de fundamenten van de Nieuwendoorn, die in een opvallende bospartij in het land liggen.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen. Kasteel Nieuwendoorn of Nuwendoorn bij Krabbendam komt ook voor in Kastelen in Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Kastelen in Nederland

Met de serie 'Kastelen in Nederland' laten wij u genieten van de rijkdom van onze vaderlandse geschiedenis en in het bijzonder van de prachtigste en interessantste kastelen en huizen in Nederland.
Dankzij de vele illustraties is de uitgave 'Kastelen in Nederland' ook een kijkspel.
Kastelen in Nederland

Literatuur

D.P. van Wigcheren, Het huis te Nuwendoorn, deel XXVII uit de serie 'Nederlandse Kastelen', uitgave NKS/ANWB, 1976.

Mr. J.W. Groesbeek, Middeleeuwse kastelen van Noord-Holland, Delft, 1981.

H.J. Janssen e.a. (red.), 1000 jaar Kastelen in Nederland, functie en vorm door de eeuwen heen, Utrecht, 1996.

Eigen documentatie.

Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie

Kastelen Nederland

Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats


Met 'Kastelen in Nederland' laten wij u genieten van de rijkdom van onze vaderlandse geschiedenis en in het bijzonder van de prachtigste en interessantste kastelen en huizen in Nederland.
Dankzij de vele illustraties is de uitgave 'Kastelen in Nederland' ook een kijkspel. Hierdoor krijgt u niet alleen een goede indruk hoe het kasteel in het Nederlandse landschap staat, maar wordt u ook geattendeerd op de uiterlijke bouwkundige bijzonderheden.
Kastelen in Nederland

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.