Bernhard in zaken

Ontzag voor Bernhard

In de jaren vijftig van de twintigste eeuw had men nog veel ontzag voor autoriteiten. "Alleen in zo'n klimaat kon de flierefluitende levensgenieter prins Bernhard uitgroeien tot een nationale held," schreef journalist Paul van der Steen eens. "Als Juliana's echtgenoot terugkeerde van een van zijn reizen voor de BV Nederland in verre buitenlanden, stonden de ministers op hun beurt als schooljongens te wachten. Wanneer hij vertelde over zijn belevenissen, luisterden ze ademloos - alsof heeroom verhaalde over zijn avonturen in de missie." Het ontzag voor prins Bernhard is grotendeels verdwenen nu zelfs veel monarchisten vinden dat de prins-gemaal niet deugde. Republikein Gerard Aalders vergeleek in 'De prins kan mij nog meer vertellen: prins Bernhard, feit en fictie' de bewijzen die hij in archieven aantrof met de verhalen die Bernhard vertelde.

Pseudologia fantastica

"Vaak heb ik mij verbaasd over de goedgelovigheid van interviewers aan wie prins Bernhard verhalen uit zijn leven opdiste," schreef Aalders in het voorwoord. Bernhard werd een hobbyproject van de geschiedkundige van het NIOD. Het leven van de prins Van Lippe-Biesterfeld vormde een dankbaar onderwerp, want Bernhard leek uit gewoonte te liegen, had relaties met verkeerde mensen en maakte misbruik van zijn positie om zijn portemonnee te vullen. "Of hij bewust loog of wellicht leed aan een vorm van pseudologia fantastica weet ik niet," schreef Aalders, maar hij schrok er in ieder geval niet voor terug om de waarheid te verdraaien tegenover de door Beel aangestelde commissie van wijze mannen die het echtpaar van Soestdijk moest helpen om hun huwelijkscrisis te bezweren.

Parijs

Volgens historicus Gerard Aalders is er weinig positiefs te vertellen over de prins-gemaal. De eerste baantjes van Bernhard waren niet erg indrukwekkend. In 1935 kreeg hij een functie bij Société pour l'Importation de Matières Colorantes et de Produits Chimiques (Sopi), een dochteronderneming van IG Farben in Parijs. Bernhard zou hier steno en typen hebben geleerd. Wat hij in Parijs uitvoerde blijft onduidelijk. Bernhard zou postzegels hebben geplakt, meldde elke bron over dit onderwerp, maar de exacte werkzaamheden blijven duister. Aalders legt in 'De prins kan mij nog meer vertellen' een verband met de fervente nazie Max Ilgner, zijn moeder prinses Armgard en de Duitse inlichtingendienst. Duitse bedrijven verzamelden in het buitenland inlichtingen en deelden dit met de Duitse overheid. Nu wil niemand meer in verband worden gebracht met de door Adolf Hitler gedomineerde overheid in de jaren dertig. Het is daarom niet vreemd dat Bernhard zweeg over zijn zaken in Parijs.

Zuid-Amerika

Na zijn huwelijk met Juliana in januari 1937 was werken niet meer nodig en zelfs ongewenst. De prins kreeg een ruimhartig inkomen van de Nederlandse overheid en kon van het leven gaan genieten. Reizen vormde een uitweg uit de saaie wereld van Soestdijk. Zuid-Amerika had zijn speciale belangstelling. Na de oorlog bezocht Bernhard dit werelddeel een aantal keren. Soms gebeurde dit op uitnodiging van de Nederlandse overheid. Hij oogstte veel lof voor zijn bemiddeling bij de totstandkoming van een miljoenenorder voor Werkspoor in Argentinië. Vijfentwintig jaar later bleek de order dankzij dertig miljoen gulden smeergeld te zijn afgesloten. Bernhard heeft in Zuid-Amerika nuttige contacten voor bedrijven tot stand gebracht, maar het is de vraag of de opbrengsten hiervan opwogen tegen de kosten voor de Nederlandse overheid. De reis- en verblijfkosten van de prins moesten immers altijd betaald worden, zegt Gerard Aalders, terwijl de bedrijfsactiviteit van het Nederlandse bedrijfsleven in dit werelddeel zeer gering was.

Corruptie

In het interview met Pieter Broertjes en Jan Tromp van de Volkskrant gaf Bernhard toe wat hij altijd had ontkend: hij had meer dan een miljoen dollar smeergeld aangenomen van de Amerikaanse vliegtuigfabrikant Lockheed. "Maar ach, dat geld was bedoeld voor het Wereldnatuurfonds, beweerde Bernhard. Wie kon daar nou bezwaar tegen hebben?" Het WNF heeft echter nooit een cent van dat miljoen gezien, zegt Aalders. "De ongegeneerdheid waarmee de Prins der Nederlanden zich geld toe-eigende zou menig ministerieel voorhoofd hebben moeten doen fronsen, maar in plaats van Bernhards gedrag een halt toe te roepen, hielden de ministers hun mond en lieten zich - tegen beter weten in - corrumperen."
Gerard Aalders: "Vliegtuigfabrikanten als Lockheed en Northrop betaalden hem vorstelijk voor diensten die in het normale spraakgebruik 'smeergeld' worden genoemd, maar in bevriende kringen het liefst met een 'vergissing' of het maken van 'onjuiste keuzes' werd afgedaan."

Handel

Prins Bernhard handelde ook in tweedehands vliegtuigen en auto's. Hij legde de hand op fraaie BMW's en Mercedessen die door de Duitsers in 1944 en 1945 waren achtergelaten. Daarnaast bemachtigde hij een aantal vliegtuigen. Bernhard verkocht deze staatseigendommen. "Een aantal van de vliegtuigen verkocht hij aan Spanje, een ander ging terug naar Duitsland, en enkele werden binnenlands van de hand gedaan." Voor de verkopen naar het buitenland werd steeds de ambassade in het betreffende land ingeschakeld, want door de deviezenbepalingen in de naoorlogse jaren was het overmaken van geld niet zomaar mogelijk. Soms werden er ingewikkelde constructies opgezet om de ongeoorloofde handelingen te maskeren en de Nederlandse overheid was altijd betrokken bij deze criminele handelingen.
Niemand durfde de prins aan te pakken. De politici waren bang voor repercussies: zij vreesden een afstraffing bij de volgende verkiezingen en Bernhard maakte daar listig misbruik van. Hij kon flierefluitend door het leven.

Kasteel Warmelo

Kasteel Warmelo in Diepenheim werd in 1952 aangekocht door prins Bernhard. Hij bestemde het huis voor zijn moeder prinses Armgard. Zij bleef hier wonen tot haar dood in 1971. Het huis wordt bewoond en kan niet bezichtigd worden. Wel kan het park met een oppervlakte van zeven hectare worden bezichtigd.
Kasteel Warmelo

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan royalty en koninklijke huizen. Lees Koninklijke Geschiedenis als u meer wilt weten over de geschiedenis van de belangrijkste koninklijke huizen.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer Koninklijk Huis

Koninklijk Huis
Koninklijk Huis in Nederland
Koninklijke Geschiedenis

In deze bundel is een eerste selectie opgenomen van de artikelen die Ruud van Capelleveen over het Koninklijk Huis schreef. Voor deze uitgave werden de meeste artikelen herschreven, geactualiseerd en aangevuld. Door deze wijzigingen blijven de artikelen interessant; nu en later.
Koninklijke geschiedenis


In deze publicatie in de serie Kastelen in Nederland van Ben Hendriks staan vooral veel kastelen en paleizen die zijn bewoond of eigendom zijn geweest van de koninklijke familie die zijn bewoond of eigendom zijn geweest van de koninklijke familie, zoals Huis ten Bosch, Soestdijk, Drakensteyn, Noordeinde, Paleis Het Loo, het Oude Loo. Ook deze uitgave van Ben Hendriks staat weer garant voor veel leesplezier.
Kastelen in Nederland


Met deze uitgave over het Britse vorstenhuis komt u veel te weten: niet alleen over het wel en wee van alle Engelse koningen en koninginnen, maar ook over de tijd waarin zij leefden, de machtsstrijd waarin de koningen verwikkeld raakten en de oorlogen die zij voerden. In dit digitale boek staan alle Britse koningen en koninginnen vanaf Willem de Veroveraar.
Engelse koningen en koninginnen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.