Cees Fasseur over Hofmans-affaire

Juliana & Bernard, het verhaal van een huwelijk 1936-1956

Cees Fasseur kreeg toegang tot het Koninklijk Huis Archief voor zijn studie 'Juliana & Bernard, het verhaal van een huwelijk 1936-1956'. De meest spannende episode hiervan zijn de laatste tien jaar, toen het medium Greet Hofmans greep kreeg op het denken van koningin Juliana. Greet Hofmans werd door prins Bernhard naar Soestdijk gehaald toen prinses Christina aan een oogziekte leed. Hier zal hij snel spijt van hebben gehad, want Hofmans kreeg een grote invloed op het denken van Juliana. De koningin ontwikkelde pacifistische denkbeelden, die een grote tegenstelling vormden met de door Bernhard verheerlijkte militaire traditie. In 1952 hield Juliana een toespraak in het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden, waarin zij tegen de tijdgeest van de Koude Oorlog opriep tot verzoening en samenwerking. Een traditie die zij overigens haar leven lang zou blijven uitdragen en door koningin Beatrix zou worden nagevolgd.

Rapport-Beel

Cees Fasseur kreeg onder meer toegang tot het geheime rapport-Beel. De commissie van wijze mannen onder aanvoering van de voormalige premier Louis Beel moest de huwelijksproblemen tussen Juliana en Bernhard oplossen. Een scheiding zou immers tot een constitutionele crisis kunnen leiden. Bernard voerde ondertussen de spanning op door te lekken naar buitenlandse kranten. Nederland bleef echter onwetend van de echtelijke twist, omdat de Nederlandse kranten met uitzondering van De Waarheid op verzoek van de Rijksvoorlichtingsdienst niets over deze kwestie schreven.
Beel stelde vast dat de sfeer tussen koningin Juliana en prins Bernhard op paleis Soestdijk was verziekt. Juliana werd gedwongen om afscheid te nemen van enkele trouwe volgelingen en Greet Hofmans. Bernhard had het pleit gewonnen. Volgens sommigen zou de prins vooral uit zijn geweest op handhaving van zijn eigen positie. Fasseur toont in zijn boek aan, dat hij zijn kinderen, waaronder de latere koningin Beatrix, in zijn kamp had binnengehaald, waardoor Juliana op Soestdijk in een geïsoleerde positie verkeerde.

Greet Hofmans

Fasseur prikt in 'Juliana & Bernard, het verhaal van een huwelijk 1936-1956' enkele hardnekkige mythes door. Prins Bernhard ontkende later lid te zijn geweest van de nazipartij NSDAP. Fasseur kwam geen aanmeldingsformulier tegen, maar toont wel aan dat de prins vanaf 1 april 1933 als lid stond ingeschreven bij de NSDAP. Bernhard betaalde van eind 1934 tot mei 1935 contributie. Twee dagen voor zijn huwelijk met Juliana werd Bernard in januari 1937 als lid geschrapt.
Lang is beweerd dat Juliana en Bernhard in de Tweede Wereldoorlog verraad zouden hebben gepleegd door een zogenaamde Stadhoudersbrief te sturen aan Adolf Hitler of Heinrich Himmler, waarin zij hun diensten aanboden. De brief werd nooit gevonden. Fasseur stelt dat Hitler de brief zou hebben gebruikt als propagandamiddel en hij stelt dat we er van moeten uitgaan dat deze brief niet heeft bestaan.
Tijdens de Greet Hofmans-affaire was het hof in Soestdijk in twee kampen verdeeld. Dat die ook elk in een aparte vleugel van Soestdijk huisden, is een hardnekkig misverstand. Ook werd er niet alleen via briefjes met elkaar overlegd.
Sinds de jaren zeventig wordt verteld dat er plannen waren om koningin Juliana op te nemen in de psychiatrische inrichting St. Ursula in Wassenaar. Fasseur vond geen snippertje papier over het plan voor een gedwongen opname van de majesteit.

Elsbeth Etty

Volgens Elsbeth Etty heeft Fasseur zijn relaas wel erg vanuit het standpunt van prins Bernhard benaderd. Nergens wordt aangetoond dat Greet Hofmans invloed had op staatszaken. In tegendeel: de toenmalige premier Drees zei 'dat Juliana weliswaar pacifistisch was en weinig op had met de NATO, maar dat dit geen probleem hoefde op te leveren'. De Hofmans-affaire was dan ook uitsluitend een echtelijke twist: Juliana wilde scheiden en Bernhard niet, want dan zou hij zijn privileges verliezen.
Juliana wist dat Bernhard liefdesrelaties met andere vrouwen onderhield, maar greep niet in. Bernhard schoffeerde haar talrijke malen met zijn indiscretie. Volgens Etty kon zij 'niet van hem af omdat volgens de christelijke moraal de façade van het gezinsideaal - de hoeksteen van de samenleving - moest worden opgehouden'. Bernard hoefde geen enkele concessie te doen, terwijl Juliana, zoals eerder gezegd, werd gedwongen afstand te nemen van enkele vrienden.
Als koningin kon Juliana zich moeilijk uiten over de kwestie. Zij greep de kersttoespraak van 1956 aan om het volk te wijzen op de achterbakse methoden die naasten soms kunnen gebruiken om hun zin door te drijven en schikte zich in haar lotsbestemming.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer Politiek

Politiek
Overzicht Politiek 2009

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.