Trauma voor Willem-Alexander

Inhuldiging

Willem-Alexander zag op 30 april 1980 hoeveel hysterie er komt kijken bij een inhuldiging. Krakers gingen die dag de stad verbouwen. Zijn grootmoeder probeerde boven het rumoer op de Dam uit te komen: "Zojuist, zojuist, heb ik afstand gedaan van de regering. Ik stel hier Beatrix voor, uw nieuwe koningin."

Schrikbeeld

Na een korte toespraak maakte koningin Juliana plaats voor koningin Beatrix en moest ook Willem-Alexander vanaf het bordes van het Dampaleis het Nederlandse volk begroeten. Bedrukt zag hij wat er zich allemaal op en rond de Dam afspeelde. Achter de enthousiaste Oranjeklanten stegen rookpluimen op. Verderop in de stad was de stadsguerrilla van de kraakbeweging tegen het establishment al in volle hevigheid losgebarsten. Op het balkon was de spanning op de gezichten te lezen.

Nieuwe Kerk

De krakersrellen waren ook later in de Nieuwe Kerk goed te horen. Het was een wonder dat er bij de heftige gevechten geen doden vielen. Als Beatrix tijdens haar toespraak even richting Willem-Alexander kijkt, steekt hij bemoedigend zijn duim omhoog ten teken dat het volgens hem goed gaat, schreef Han van Bree in 'Ik ben Alexander: klaar voor de troon' (Conserve, 2007). "Het raakt haar en typeert hem. Beatrix zal later ook zeggen dat haar oudste zoon aan de gebeurtenissen op 30 april 1980 'bijna een trauma' heeft overgehouden."

Opstandige puber

Willem-Alexander worstelde jarenlang met zijn herkomst en toekomst. Een jongen van die leeftijd wil niet opvallen en dat deed de kroonprins nu juist altijd. Niemand zal meer hebben gepiekerd over de zin of de onzin van de erfopvolging. Willem-Alexander begreep dat zijn toekomst in feite al uitgestippeld was. In 1983 moest hij zijn zieke vader vervangen bij de dodenherdenking op de Dam in Amsterdam. Zijn vrienden konden eigen keuzes maken, maar hij niet. "Dat is voor hem moeilijk te verkroppen," constateerde Han van Bree. "Sinds zijn moeder koningin is geworden, 'geniet' hij nog meer dan voorheen de belangstelling van de populaire pers. Hij moet nog meer dan voorheen op zijn tellen passen." De kroonprins rebelleert. "Ik vond mezelf niet lastig. En mijn ouders vonden zichzelf niet lastig. Maar elkaar vonden we wel lastig," zei Willem-Alexander later.
Hij verliet na de vierde klas het Eerste Vrijzinnig-Christelijk Lyceum in Den Haag en zette zijn opleiding voort aan het internationale Atlantic College, dat in een middeleeuwse vesting in Wales was gevestigd. Maar ook hier was hij geen doorsnee leerling: uit veiligheidsoverwegingen kreeg hij geen kamer in het studentenverblijf, maar ergens in het hart van het veertiende-eeuwse slot. Bovendien waren er permanent Nederlandse veiligheidsmensen aanwezig. Toch kon hij hier meer zichzelf zijn, omdat de merendeels buitenlandse leerlingen geen ontzag hadden voor de Nederlandse troonpretendent.

Fijne zoon

Renate Rubinstein voerde in Wales enkele gesprekken met Willem-Alexander. In 'Alexander' beschreef zij hem als een vriendelijke jongen met gevoel voor humor, die het de mensen naar de zin wil maken. "Hij is weliswaar in principe rebels, maar in de praktijk heeft zijn rebelsheid geen been om op te staan. Godsdienst, huwelijkspartner, studierichting, militaire dienst, als de mensen maar niet denken dat ze de macht hebben om te zeggen wat hij moet doen, is hij, geloof ik, best bereid te doen wat er van hem verwacht wordt." De pubercrisis was blijkbaar voorbij.
In 1991 was koningin Beatrix erg positief over haar oudste zoon: "We hebben er een heel fijne zoon aan," zei ze tegen journalist W.L. Brugsma. "Een zoon die zich met inzet en ernst toch voorbereidt op zijn toekomstige taak, hoewel dat nog niet zoveel van zijn tijd in beslag neemt. Daar waar hij functies moet verrichten, op reis gaat, ons vertegenwoordigt, doet hij dat erg serieus. Hij kan heel gemakkelijk met mensen omgaan, zich heel gemakkelijk instellen op anderen, zeer verschillende mensen, in binnen- en buitenland. Hij heeft er een soort plezier in mensen op hun gemak te stellen om tot goede gesprekken te komen." Zijn moeder wist precies wat er van hem verwacht werd en wist wat ze moest zeggen om het Nederlandse volk gerust te stellen.

Twijfel is weg

In 1993 gaf Willem-Alexander een televisie-interview, waarbij Ed van Westerloo hem een aantal vooraf vastgestelde vragen stelde. Het stroef lopende gesprek werd opgenomen op kasteel Drakensteyn en uitgezonden op 10 november 1993: "Het is niet altijd iets vanzelfsprekend geweest. De omslag kwam ergens tijdens mijn studie. Op een gegeven moment aanvaard je de toekomst en dan verzet je je er ook niet meer tegen. Het is geen kwestie van willen, het is een kwestie van aarzelen of het kan. Of je bereid bent je heel intensief, heel lang voor te bereiden om het uiteindelijk goed te kunnen doen en daar heb ik aan getwijfeld. Die twijfel is over." Het interview werd door drie miljoen mensen bekeken.
De twijfel over de aanvaarding van het koningschap maakte op velen een grote indruk. "Ik denk dat je je er eerst tegen verzet omdat niemand in zijn leven echt iets wil hebben vastliggen, ik in ieder geval niet," zei Willem-Alexander. "Je wilt toch zelf je weg vinden. Maar ook als iets vastligt, kun je zelf er de weg naar toe vinden." Hij zei bij deze gelegenheid ook iets over de inhoud van het koningschap: "Zonder dat inhoudelijke zou het een stuk moeilijker zijn voor mij om het te aanvaarden. De symboolfunctie is heel belangrijk. Die moet er absoluut bij, maar zonder inhoudelijke kanten weet ik niet hoe ik er tegenover zou staan." Hij vertelde ook hoe hij het zou doen: "Ik ben manager. Ik hou er van om doelgericht, georganiseerd bezig te zijn. Ik kan ook niet ergens naar toe gaan, ongeorganiseerd, en zien wat er van terechtkomt. Daar voel ik me niet gemakkelijk bij. Het moet strak geleid zijn. Ik doe graag dingen. Ik ben graag bezig. Zo perfectionistisch als mijn moeder, dat probeer ik ook niet na te streven."

Pers

Later zou Willem-Alexander een mediacode instellen om zijn kinderen te beschermen tegen opdringerige fotografen. De persfotografen mochten plaatjes schieten tijdens persmomenten en moesten hierna het privéleven van de leden van het Koninklijk Huis eerbiedigen. Net als zijn ouders heeft Willem-Alexander een hekel aan de pers. Iedere Oranjeklant herinnert zich nog de uitspraak van de kroonprins tijdens een zomervakantie in Ierland: "Alle Nederlandse pers opgerot!" Zijn moeder sprak hem meteen vermanend toe, maar het kwaad was geschied. De uitspraak werd breed uitgemeten in zowel de serieuze dagbladen als de roddelbladen. Het is niet verwonderlijk dat Willem-Alexander een hekel heeft aan de pers, schreef Han van Bree. "Het is hem met de paplepel ingegoten. [...] De zogenoemde roddelbladen komen op, en zij nemen het met de journalistieke mores niet altijd even nauw." "Het berokkent schade aan ons, aan het beeld dat de mensen buiten zich van ons maken," zei Beatrix eens. "En dat vind ik erg jammer natuurlijk. Iedereen wil als het enigszins kan zo overkomen als hij in werkelijkheid is. Dat lukt lang niet altijd natuurlijk. Dat geldt voor iedereen de in het openbaar beweegt en optreedt en die bekend is. Misschien moet hiermee leven, dat weet ik niet. Maar het is toch een verschijnsel dat je in de gaten moet houden." De pers moet regelmatig ter sprake zijn gekomen in Huis Ten Bosch. Prins Claus sprak in dat verband over persmuskieten. Hij spande een kort geding aan tegen Privé, nadat dit blad melding maakte van een overnachting van Willem-Alexander met een blondine in het Amsterdamse Hiltonhotel. Claus won de rechtszaak: het roddelblad werd veroordeeld tot het plaatsen van een rectificatie. Koningin Beatrix noemde royaltyjournalisten 'hermelijnvlooien'.

Toespraak

Huwelijk voor koningschap

Vanaf de jaren negentig verschenen er regelmatig artikelen over de vermeende vriendinnen van de kroonprins in de roddelbladen. Zijn relatie met Emily Bremers kreeg veel aandacht nadat het tweetal in 1995 op de Duitse snelweg een auto-ongeluk kreeg. De auto raakte zwaar beschadigd, maar Willem-Alexander en Emily konden het wrak ongedeerd via de achterkant verlaten. De relatie met Emily Bremers zou geen stand houden, maar de prins stelde duidelijk dat zijn partnerkeuze belangrijker was dan het koningschap. "Het is zo'n fundamentele keuze in je leven dat als je die keuze uiteindelijk gemaakt hebt, dan kom je daar niet meer op terug," zei Willem-Alexander in 1997 tegen Paul Witteman. "Als je voor een bepaalde persoon gekozen hebt, is dat definitief. En ik denk dat ik dan ook door zal zetten met mijn huwelijk."
Twee jaar later, in het voorjaar van 1999, ontmoette hij Máxima op een feest van gemeenschappelijke vrienden in Sevilla. Zij maakte foto's van de gasten. De prins schrok van de camera, maar het tweetal kwam toch in gesprek. Han van Bree: "Volgens Máxima is het geen liefde op het eerste gezicht, maar ontstaat er langzaam maar zeker iets door urenlange telefoongesprekken in de weken daarna." Na ongeveer twee jaar vroeg hij haar ten huwelijk tijdens een schaatspartijtje op de vijver van Paleis Ten Bosch. Je bepaalt zelf wanneer je een aanzoek doet, zou hij later zeggen, maar hij nam wel een groot risico, want er bestond nog een groot obstakel voor het indienen van een toestemmingswet. Wim Kok en Max van der Stoel hadden zijn aanstaande schoonvader, Jorge Zorreguieta, nog niet overtuigd om weg te blijven bij de huwelijksplechtigheid. Het leek er even op dat hij toch liever geen koning wilde worden. Dankzij de behendige stuurmanskunst van Wim Kok werden de Argentijnse klippen ontweken en konden daarna een koninklijk huwelijk en een inhuldiging met Willem-Alexander in Amsterdam gevierd worden. Nederland bleef een Oranje-trauma bespaard.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan royalty en koninklijke huizen. Lees Koninklijke Geschiedenis als u meer wilt weten over de geschiedenis van de belangrijkste koninklijke huizen.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Máxima

Lezers willen altijd weten hoe het leven van Máxima en Willem-Alexander werkelijk is.
De eerste huwelijksjaren werden doorgebracht op De Eikenhorst. Deze woning in Wassenaar wordt goed beveiligd. Slechts enkelen hebben een glimp van het leven achter de hekken kunnen opvangen. Kookt Máxima zelf? Zorgt zij zelf voor haar echtgenoot en kinderen?
Máxima

Lees verder: meer Koninklijk Huis

Koninklijk Huis
Koninklijk Huis in Nederland
Koninklijke Geschiedenis

In deze bundel is een eerste selectie opgenomen van de artikelen die Ruud van Capelleveen over het Koninklijk Huis schreef. Voor deze uitgave werden de meeste artikelen herschreven, geactualiseerd en aangevuld. Door deze wijzigingen blijven de artikelen interessant; nu en later.
Koninklijke geschiedenis


In deze publicatie in de serie Kastelen in Nederland van Ben Hendriks staan vooral veel kastelen en paleizen die zijn bewoond of eigendom zijn geweest van de koninklijke familie die zijn bewoond of eigendom zijn geweest van de koninklijke familie, zoals Huis ten Bosch, Soestdijk, Drakensteyn, Noordeinde, Paleis Het Loo, het Oude Loo. Ook deze uitgave van Ben Hendriks staat weer garant voor veel leesplezier.
Kastelen in Nederland


Met deze uitgave over het Britse vorstenhuis komt u veel te weten: niet alleen over het wel en wee van alle Engelse koningen en koninginnen, maar ook over de tijd waarin zij leefden, de machtsstrijd waarin de koningen verwikkeld raakten en de oorlogen die zij voerden. In dit digitale boek staan alle Britse koningen en koninginnen vanaf Willem de Veroveraar.
Engelse koningen en koninginnen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.