Rapport Van Baalen

Inkomen van de koning

De Nederlandse regering heeft geen geheime belastingdeal met het koninklijk huis gemaakt. Minister-president Mark Rutte nam op 1 december 2017 op het ministerie van Algemene Zaken het rapport van het historisch onderzoeksteam onder leiding van Carla van Baalen in ontvangst. Dit rapport kreeg de titel 'Het inkomen van de Koning'.

Aanleiding

De aanleiding voor de opdracht was de berichtgeving van RTL, die bij archiefonderzoek op stukken was gestoten waaruit begrepen kon worden dat er sprake was van een geheime deal. De journalist van RTL meende destijds dat er sprake was van geheime compensatie. De Tweede Kamer zou niet volledig over de besluitvorming zijn ingelicht. De conclusie van de onderzoekers is dat uit niets is gebleken dat er een geheime belastingdeal was.

Jaren zestig

Tot de jaren zestig werd het koningschap betaald uit de opbrengsten van het kroondomein. Daarnaast ontvingen koningin Juliana, haar echtgenoot prins Bernhard en de beoogde troonopvolger, prinses Beatrix, een niet-geïndexeerde uitkering voor personele en materiële kosten. Bovendien genoten zij belastingvrijdom en werden paleizen ter beschikking gesteld. Aan het einde van de jaren zestig bleek de vergoeding die de koningin kreeg te karig te zijn. Er moesten nieuwe afspraken gemaakt worden, omdat inflatie haar inkomen en de kostenvergoedingen had uitgehold. Koningin Juliana teerde in op haar privévermogen.

Stelselwijziging

Er werd jarenlang onderhandeld. Met de stelselwijziging aan het begin van de jaren zeventig werd een einde gemaakt aan financiering van het koningshuis op basis van de opbrengsten van het kroondomein. Bovendien werd de belastingvrijdom beperkt.
De regering wilde een stelselherziening doorvoeren met een solide basis voor de uitgaven het koninklijk huis. De commissie zegt dat dit gebeurde in volledige openheid. De overheid zou immers verantwoording over de uitgaven moeten afleggen, maar de regering koos hiervoor een vreemde methode. In plaats van alle kosten bij één ministerie onder te brengen, werden de posten verdeeld over verschillende ministeries.

Wetgeving

De herziening werd uiteindelijk vastgelegd in verschillende wetten, een grondwetsherziening in 1972 en een nieuwe wet: de Wet financieel statuut van het Koninklijk Huis in 1973. In het parlement hamerde de regering bij de behandeling van de wetsvoorstellen op het gegeven dat alle onderdelen samen één pakket vormden en dat ze niet los van elkaar konden worden beschouwd. "Afgezien daarvan was er geen directe relatie tussen de invoering van het inkomensbestanddeel en de gedeeltelijke afschaffing van de belastingvrijdom," zei het Ministerie van Algemene Zaken bij de presentatie van de studie van Carla van Baalen. Het viel deze onderzoekster wel op dat het parlement destijds zo weinig kritisch had gereageerd op de voorstellen van de regering, maar de Tweede Kamer werd wel juist geïnformeerd. Ook na deze stelselwijziging waren de totaalkosten van het koninklijk huis voor parlementariërs niet na te gaan.

Reacties

Het kabinet liet weten dat het historisch onderzoek een gedegen omschrijving en analyse bevatte van de beschikbare bronnen. Mark Rutte stuurde het rapport met een brief naar de Tweede Kamer. "De onderzoekscommissie concludeert nu dat de Tweede Kamer wel is geïnformeerd over de belastingafspraken, al is het heel summier," schreef RTL toen het rapport 'Het inkomen van de Koning' van Carla van Baalen beschikbaar kwam. Dat de journalist op het verkeerde been werd gezet kwam doordat de toenmalige premier Piet de Jong bewust kostenposten wegmoffelde in verschillende begrotingen, zodat de bedragen niet zouden opvallen. Carla van Baalen en haar onderzoekers noemden dit 'non-descripte posten'.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan royalty en koninklijke huizen. Lees Koninklijke Geschiedenis als u meer wilt weten over de geschiedenis van de belangrijkste koninklijke huizen.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer Koninklijk Huis

Koninklijk Huis
Koninklijk Huis in Nederland
Koninklijke Geschiedenis

In deze bundel is een eerste selectie opgenomen van de artikelen die Ruud van Capelleveen over het Koninklijk Huis schreef. Voor deze uitgave werden de meeste artikelen herschreven, geactualiseerd en aangevuld. Door deze wijzigingen blijven de artikelen interessant; nu en later.
Koninklijke geschiedenis


In deze publicatie in de serie Kastelen in Nederland van Ben Hendriks staan vooral veel kastelen en paleizen die zijn bewoond of eigendom zijn geweest van de koninklijke familie die zijn bewoond of eigendom zijn geweest van de koninklijke familie, zoals Huis ten Bosch, Soestdijk, Drakensteyn, Noordeinde, Paleis Het Loo, het Oude Loo. Ook deze uitgave van Ben Hendriks staat weer garant voor veel leesplezier.
Kastelen in Nederland


Met deze uitgave over het Britse vorstenhuis komt u veel te weten: niet alleen over het wel en wee van alle Engelse koningen en koninginnen, maar ook over de tijd waarin zij leefden, de machtsstrijd waarin de koningen verwikkeld raakten en de oorlogen die zij voerden. In dit digitale boek staan alle Britse koningen en koninginnen vanaf Willem de Veroveraar.
Engelse koningen en koninginnen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.