Bombardement Middelburg in mei 1940

Tweede Wereldoorlog in Zeeland

Generaal Henri Winkelman ondertekende op 15 mei 1940, na het bombardement op Rotterdam, in Rijsoord een verklaring waarin de capitulatie van Nederland werd vastgelegd. Deze wapenstilstand gold niet voor alle strijdkrachten. In Zeeland vochten Fransen, Engelsen en Nederlandse troepen verder tegen de oprukkende Duitse eenheden. Vooral Middelburg kreeg het in de meidagen zwaar te verduren. Twee dagen na de capitulatie werd het historische centrum van de Zeeuwse stad door oorlogsgeweld vernietigd. Veel monumentale panden, zoals het stadhuis en het abdijcomplex werden verwoest.

Stadshart van Middelburg

Achttien openbare gebouwen werden vernield of weggevaagd. Achthonderd gezinnen werden dakloos. 177 winkels werden vernietigd. De restauratie van het oude stadshart van Middelburg zou twintig jaar in beslag nemen. Het gotische stadhuis, één van de fraaiste monumenten van de stad, kon gelukkig weer in oude luister worden hersteld.

Evacuatie

Tijdens het geweld in mei 1940 verloren slechts 22 personen hun leven. Dit is vooral te danken aan de toenmalige burgemeester, J. van Walré de Bordes. In de Provinciale Zeeuwsche Courant van 14 mei 1940 liet hij een 'bekendmaking' opnemen die veel levens redde: "De burgemeester van Middelburg maakt bekend: Teneinde op alle mogelijke gebeurtenissen voorbereid te zijn, geef ik in overweging, dat Middelburg door vrouwen en kinderen vrijwillig ontruimd wordt. Alle personen in openbare diensten zijn verplicht te blijven. Ik doe een beroep op de valide mannen in de gemeente om zoveel mogelijk te blijven. Men neme onder andere voedsel, een fles water en dekens mee, de distributiekaarten, en indien mogelijk andere identificatiebewijzen. Personen uit Middelburg worden verzocht zich te begeven naar de volgende dorpen: Sint Laurens, Serooskerke, Vrouwenpolder (het dorp), Oranjezon, Oostkapelle, Domkerk, Grijpskerke en Aagtekerke."

Capitulatie

Na de capitulatie van Henri Winkelman werd al snel duidelijk dat de strijd in Zeeland niet lang zou duren. Het Nederlandse leger werd in de strijd tegen de Duitsers geholpen door enkele Britse en Frans legereenheden. De opmars van de Duitsers, onder leiding van Paul Hauser, door Zuid-Beveland verliep echter voorspoedig. Op de Kreekrakdam ondervonden de Duitsers weinig tegenstand. Goes viel zonder veel strijd. Het Frans leger, onder leiding van generaal Durant, verloor steeds meer terrein. Op 16 mei kreeg het Franse leger de opdracht om de strijd op Walcheren te staken. Generaal Durant moest met zijn leger de strijd voortzetten in Zeeuws-Vlaanderen, maar voor zij vertrokken vond op vrijdag 17 mei de verwoesting van het centrum van Middelburg plaats.

Schuldvraag

Na de beschieting volgde een brand, waardoor ook panden die niet geraakt waren door bommen, alsnog vernield werden. Het nablussen duurde een maand. De Duitsers schoven de schuld van de brand, die na het bombardement volgde, in de schoenen van het Franse leger. Zowel in de Telegraaf als het Dagblad van Noord-Brabant en Zeeland verschenen redactionele berichten waarin de schuld van de verwoesting van Middelburg werd afgeschoven op het Franse leger. Merkwaardig genoeg drukten deze kranten later ook ingezonden brieven af, waarin deze verhalen als fantasie en onjuist werden afgeschilderd. Het bombardement van Middelburg werd door de Duitsers nog lang gebruikt voor propaganda. Een jaar later kregen de Engelsen in een Duitse krant de schuld van de verwoesting. Na de Tweede Wereldoorlog werd Duitsland jarenlang als schuldige aangewezen, maar later rezen er twijfels: mogelijk is Middelburg door de Franse marine onder vuur genomen dacht historicus P. Sijnke. Maar waarom? We zullen dat nooit met zekerheid kunnen vaststellen.

Herbouw stadscentrum

Toen de inwoners na de beschieting terugkeerden in Middelburg, zagen zij geblakerde ruïnes. De fraaie historische panden en de gezellige winkelstraten waren verdwenen. Alles was onherkenbaar verwoest, vertelde een oorgetuige jaren later aan journalist Jacques Cats: "Je moest zoeken naar de ingang van de verschillende straten die op de markt uitkwamen. Je kon je nauwelijks oriënteren." Bij de reconstructie van het centrum van Middelburg ging men zorgvuldig te werk. Zoveel mogelijk vond herbouw plaats die paste bij de ongeschonden stadsdelen. Hierdoor bleef het karakter van het stadscentrum behouden. Als u Middelburg bezoekt zult u zien dat de herbouw van de stad verrassend goed gelukt is.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we regelmatig aandacht aan de beslissende momenten en belangrijkste personen in de Tweede Wereldoorlog. Lees Tweede Wereldoorlog: de Hoofdrolspelers als u meer wilt weten over de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog. Het Bombardement op Middelburg in 1940 komt ook voor in de interessante geschiedenisbundel Koning Eenoog.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: geschiedenis Zeeland

Zeeland

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.