Huis Aerdt
Tekst: Ben Hendriks
Kastelenkenner en auteur van Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats en Kastelen in Nederland
Kastelenkenner en auteur van Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats en Kastelen in Nederland
Gerestaureerd Huis in Herwen
Foto Ben Hendriks: Huis Aerdt
Het prachtig gerestaureerde Huis Aerdt in Herwen is een van de huizen, die het eigendom zijn van de Stichting Vrienden van de Geldersche Kasteelen. Het huis werd enige jaren in gebruik genomen door het Bezoekerscentrum De Gelderse Poort, maar dit centrum heeft plaatsgemaakt voor particuliere bewoning. Behalve de particuliere bewoning werd er ook een kantoor in het Huis Aerdt gevestigd. Het huis en daarin aanwezig collectie portretten en meubels worden verzorgd door Geldersch Landschap & Kasteelen.Rijnwaarden
Huis Aerdt hoorde vroeger onder de gemeente Herwen en Aerdt. Deze gemeente werd in 1985 opgenomen in de gemeente Rijnwaarden, waar ook de plaatsen Lobith, Tolkamer en Pannerden deel van uitmaken. De gemeente omvat nu vrijwel het gehele Rijnstrangengebied tussen de Duitse grens ten noorden van Emmerik en de gemeente Duiven aan de Nederrijn. Tegenwoordig trachten we zuinig te zijn op dit bijzonder mooie natuurgebied, waar in vroeger tijden onze grote rivieren hebben gemeanderd. Er kwamen zoveel bochten in de Rijn te zitten, dat het meeste Rijnwater door de Waal ging afvloeien en de Rijn dreigde droog te komen staan. Toen grepen de waterbouwkundigen in. Ze groeven onder meer het Pannerdens kanaal, dat nu meestal met Nederrijn wordt aangeduid en zo kregen de huidige Rijn bij Arnhem en de IJssel vanaf Westervoort weer voldoende water om scheepvaart mogelijk te maken. Het gebied met de vele oude waterlopen en de dijkjes is nu een heel bijzonder natuurgebied, waarvoor zelfs de bouwers van de nieuwe Betuwelijn ontzag hadden. Deze spoorlijn komt met een tunnel onder de Rijn door vanaf de Betuwe het gebied van de oude Rijnstrangen binnen. Het is jammer dat deze eerbied niet door Rijkswaterstaat wordt gedeeld bij het doortrekken van de A15 naar de A12.Foto Ben Hendriks: Huis Aerdt
Tweede Wereldoorlog
Het Huis Aerdt had in de Tweede Wereldoorlog erg veel schade opgelopen. Het was vrijwel een ruïne geworden. Na moeizame onderhandelingen werd het grootste deel van Huis Aerdt overgedragen aan de Stichting Vrienden der Geldersche Kasteelen, die onmiddellijk plannen begon te maken voor de restauratie van het eigenlijk heel eenvoudige edelmanshuis. Dankzij de oorlogs- en bezettingsschade kon de financiering gunstig worden geregeld. De restauratie ging tergend traag. Er werd zeven jaar over gedaan. In 1968 kon ook de rest van Huis Aerdt, de noordelijke zijvleugel door de Stichting worden overgenomen, zodat het gehele pand eigendom werd van de stichtingen Geldersch Landschap en Vrienden van de Geldersche Kasteelen, die tegenwoordig aangeduid worden als Geldersch Landschap & Kasteelen. De restauratie van het koetshuis kwam in 2002 gereed.Gelderse Poort
Na de eerste restauratie werd Huis Aerdt betrokken door het Polderdistrict Rijn en IJssel. Na het vertrek van deze instelling in 1990 kon gelukkig direct een andere huurder worden gevonden. Dat was aanvankelijk het Bezoekerscentrum De Gelderse Poort, waardoor gedurende enkele jaren het huis ook van tijd tot tijd aan het publiek getoond kon worden. Intussen wordt het huis, als al vermeld, particulier bewoond en is er een kantoor gevestigd.Dijkdoorbraak
Huis Aerdt staat tegenwoordig dichter bij het dorpje Herwen, dan bij het dorpje Aerdt. Het dorp Aerdt ligt wat verder naar het noordwesten. Dat lijkt wat merkwaardig, maar dat komt omdat het oorspronkelijke dorp Herwen geruime tijd geleden tijdens een dijkdoorbraak in het gebied werd weggevaagd, waarna het nieuw werd opgebouwd op de huidige plaats, dicht bij het huidige Huis Aerdt.Foto Ben Hendriks: Huis Aerdt uit het zuidwesten
Ouder kasteel
Het huis Aerdt is de opvolger van een ouder kasteel dat niet ver van het huidige huis heeft gestaan, maar intussen geheel is verdwenen. Dat oorspronkelijke slot heette Ter Cluse. Van dit kasteel is maar bitter weinig bekend. Het dateert waarschijnlijk uit de veertiende of vijftiende eeuw en is in het bezit geweest van de families Van Rees en Van der Horst. Voor dat het oude slot werd gebouwd, heeft er waarschijnlijk een middeleeuwse kapel gestaan, vandaar de naam Ter Cluse. In de Tachtigjarige Oorlog heeft het slot Ter Cluse erg veel te lijden gehad van de oorlogshandelingen, die hier, in de buurt van Schenkenschans, nogal hevig zijn geweest. Er was zo weinig van het oude kasteel Ter Cluse overgebleven, dat de toenmalige eigenaar besloot een nieuw huis te bouwen.Walraaf van Steenhuys
Die nieuwe eigenaar was Walraaf van Steenhuys. Hij kocht het terrein met de resten in 1646. Enkele jaren later begon de bouw van het huidige gebouw, dat Huis Aerdt werd genoemd. Huis Aerdt is een rechthoekig gebouw, gedekt door een schilddak. Aan weerszijden van het gebouw zijn twee vleugels gebouwd, zodat een half besloten voorplein ontstond. Aan de rechterzijde vinden we het pas gerestaureerde koetshuis. De linkervleugel bestaat uit een overdekte galerij, die aan de voorpleinzijde open is. Het dak daarvan wordt gedragen door bijzonder gevormde houten kolommen. Deze vleugel wordt aan het einde afgesloten door een vierkante toren.Geldersche Kasteelen
Na enkele generaties Steenhuys kwam Huis Aerdt in handen van de familie van Hugenpoth. Deze familie bleef Huis Aerdt bewonen tot kort voor het begin van de twintigste eeuw. Daarna is het huis niet meer bewoond. Tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben nog Duitse militairen het huis 'bewoond'. Het huis was intussen in handen gekomen van de familie De Kuyper, die het Huis in 1961 aan de Stichting Vrienden der Geldersche Kasteelen heeft overgedragen.Restauratie
Bij de restauratie is aan de buitenzijde erg veel rekening gehouden met de oude situatie. De kruisvensters zijn weer in oude staat gebracht, zij het dat de vlakverdeling van de ramen wat groter is geworden. De binnenzijde is eenvoudig gehouden en grotendeels aangepast aan het nieuwe gebruik. Bij de beruchte storm van april 1973 werd nogal wat schade aan het dak aangericht. Intussen zijn alle pannen vastgezet, zodat men gewapend is tegen verdere aanvallen van de weergoden. Tijdens en na de restauratie werd door enkele laatste bewoners een aantal bijzondere meubelen en schilderijen ter beschikking gesteld, zodat deze voorwerpen de oude locatie meer fleur kunnen verlenen.Ligging en openstelling
Helaas is het Huis Aerdt niet meer te bezichtigen. Wel is het een officiële trouwlocatie van de gemeente Rijnwaarden en is een gedeelte van het huis beschikbaar voor feesten of diners.Het huis kan het gemakkelijkst worden bereikt via Babberich (gemeente Zevenaar). Babberich ligt juist ten zuiden van A12 en kan worden bereikt via de laatste afslag voor de Duitse grens. Vanuit Babberich kiest men vervolgens de weg naar Herwen. Na het passeren van een nog waterhoudende rijnstrang, de Oude Rijn, ziet men dan links van de weg het Huis Aerdt achter de dijk liggen. Voor het huis leidt de dijk de bezoeker naar een parkeerplaats.
PS
Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen. Huis Aerdt in Herwen komt ook voor in de door Ben Hendriks geschreven uitgave Kastelen in Nederland.Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail
Kastelen in Nederland
Over elk kasteel in Nederland kan Ben Hendriks een bijzonder verhaal vertellen. De meeste kastelen hebben een bijzondere bouwgeschiedenis of werden bewoond door een markante edelman. Zo beschrijft Ben Hendriks in zijn artikel over het verdwenen kasteel in de gemeente Bronckhorst over de heren van Bronkhorst en worden de graven en hertogen van Gelre genoemd bij de beschrijving van kasteel Rosendael.Kastelen in Nederland
Literatuur
Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie
Kastelen NederlandHuis Aerdt Dossier
Leestip
Een informatieve gratis nieuwsbrief over geschiedenis. Interessante verhalen over Historische Plaatsen, Kastelen, Royalty, WO2 en Wetenschap.
Al twintig jaar een begrip in Nederland bij liefhebbers van geschiedenis.
Mis niets ...
Neem nu een abonnement op onze
Gratis Nieuwsbrief
Mis niets ...
Neem nu een abonnement op onze
Gratis Nieuwsbrief
Kastelen in Gelderland
In de grootste provincie van Nederland, Gelderland, staat een groot aantal kastelen en adellijke huizen. Deze kastelen zijn nauw verbonden met de Gelderse geschiedenis. Opvallend is ook de grote verscheidenheid. U wordt daar uitvoerig over geïnformeerd in Kastelen in Gelderland. In deze uitgave staan 150 interessante kastelen en landhuizen.Kastelen in Gelderland
Kasteelgeschiedenis
Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.Kastelen: Van motte tot buitenplaats
Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.