Het Oude Stadhuis van Arnhem

Stadhuis op de Markt

Arnhem kreeg op 13 juli 1233 stadsrechten. Mogelijk werd korte tijd later aan de noord-oostelijke zijde van de Markt begonnen aan de bouw van het geheel vrijstaande stadhuis. Over de ontstaansgeschiedenis van dit gebouw zijn geen verhalen overgeleverd. De stad werd toen bestuurd door de magistraat, een college van twaalf schepenen.

Vierschaar

De schepenen waren ook rechters. De rechtszittingen vonden plaats in de voorhal van het stadhuis, de vierschaar. Volgens Brand Beumer werd het middeleeuwse gebouw in de loop van de tijd enkele keren grondig verbouwd. Het stadhuis kreeg in 1540 een vleugel. In 1580 werd aan de voorzijde een balkon aangebracht. Vanaf dit balkon werden na de kerkdienst alle mededelingen voorgelezen. Twaalf jaar later kwam er een nieuwe uitbreiding: naast de vleugel kwam een zaal voor de vergaderingen van het kwartier Veluwe.

Sloop

Het oude stadhuis van Arnhem had een klokkentoren. De toren werd in 1447 vernieuwd en in 1802 wegens instortingsgevaar afgebroken. Het hele stadhuis was toen al aan vernieuwing toe. Toen Cornelis Springer deze afbeelding van het oude stadhuis schilderde was al bekend, dat het gebouw zou worden gesloopt. Burgemeester Johan Weerts was met zijn ambtenaren al in 1830 naar het Duivelshuis verhuisd. Het oude stadhuis werd in 1840 gesloopt.

Johan Weerts

Johan Weerts (1769-1842) kwam uit Deventer, waar hij zijn loopbaan als advocaat begon. Hij had rechten gestudeerd aan de universiteit van Göttingen en Leiden. In 1799 werd hij raadsheer van het Gerechtshof voor het Departement van de Rijn. Van 1802 tot 1806 was hij raadsheer van het Hof van Gelderland. Hierna werkte hij enkele jaren in de handel. Weerts zat vanaf 1811 in de gemeenteraad van Arnhem. Hij werd op 7 maart 1824 benoemd tot burgemeester. Hij combineerde deze functie met een lidmaatschap van de Provinciale Staten van Gelderland (1824-1826), de Tweede Kamer (1826-1840) en de Eerste Kamer (1840-1842).

Spoorlijn

Weerts wilde Arnhem ontsluiten. Hij stemde daarom in 1838 voor het wetsvoorstel dat voorzag in de aanleg van een spoorweg van Amsterdam naar de Duitse grens. De aanleg van deze spoorlijn zorgde voor veel beroering in Arnhem. Na de sloop van de vestingwerken waren prachtige singels aangelegd en nu dreigde de stad aan de noordzijde opnieuw ingesloten te worden. Het stadsbestuur had graag gezien dat de spoorlijn van Oosterbeek aan de Rijnzijde kwam. De overheid koos echter voor de variant waarbij de spoorlijn dwars door het heuvelland van de Veluwezoom werd aangelegd. Hierdoor ging een streep door de Arnhemse plannen voor stadsuitbreiding. "Het uitzicht vanaf de singels was voorgoed bedorven; de bewoners hadden er nu zicht op een lelijke spoordijk," schreef Hans Bekkers. De gemeente moest een nieuw plan maken.

Duivelshuis

Het Duivelshuis werd in 1830 verbouwd. De voorgevel werd verminkt en men bracht veranderingen aan de inrichting aan. "Het gebouw was groot genoeg om er ook de openbare bibliotheek, de spaarbank en een politiepost in onder te brengen," schreef Brand Beumer. Pas tegen het einde van de negentiende eeuw ontstond er ruimtegebrek. De bibliotheek ging naar de Mariënburgstraat. Het Duivelshuis werd in 1898 vergroot met een raadzaal in de tuin achter het gebouw en de voorgevel werd zo goed mogelijk teruggebracht in de oude staat.
Het stadhuis van Arnhem bleef tot het einde van de Tweede Wereldoorlog nagenoeg ongewijzigd. Tijdens een bombardement werd het achterste deel van het stadhuis vernield. Na de oorlog bouwde men op deze plaats het door J.J. Konijnenburg ontworpen 'Spazio': een gemeentehuis met een open ruimte tussen de gebouwen, die de openbaarheid en de betrokkenheid van de plaatselijke overheid symboliseerde.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken wij regelmatig aandacht aan de geschiedenis van Arnhem. Lees meer over de geschiedenis van Arnhem. Ons interessante e-book over de geschiedenis van Arnhem is een aanrader. Deze stad heeft veel te bieden. Arnhem speelde al in de vijftiende eeuw een belangrijke rol.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Gerelateerd: geschiedenis Arnhem

Gelderland
Geschiedenis Arnhem
Arnhem A/Z

Arnhem is de stad die tijdens de Tweede Wereldoorlog de speerpunt vormde tijdens Operatie Market Garden. Hierbij bleek de verovering van de Rijnbrug in het centrum van Arnhem 'een brug te ver'. De Slag om Arnhem en de gevolgen hiervan ontbreken natuurlijk niet in deze uitgave. Arnhem heeft echter veel meer te bieden, dan enkel oorlogsherinneringen. De stad speelde al een belangrijke rol in de vijftiende eeuw.
Arnhem: Geschiedenis en wetenswaardigheden


Deze uitgave over Gelderland van Ruud van Capelleveen is zeker niet saai te noemen. Gelderland heeft een rijke geschiedenis en ook landschappelijk veel te bieden. De auteur informeert u op onderhoudende wijze over de geschiedenis en wetenswaardigheden van de honderdvijftig meest interessantste plaatsen in Gelderland.
Bezienswaardigheden in Gelderland

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.