Binnenhof en Ridderzaal

Staten-Generaal

De Ridderzaal in Den Haag is jaarlijks in september het middelpunt van de tv-reportages, die de opening van de Staten-Generaal verslaan. In de gouden koets rijdt het staatshoofd dan naar het Binnenhof, het plein voor de Ridderzaal. Daar verlaat hij de gouden koets om in de Ridderzaal de troonrede voor te lezen, waarin de plannen van de regering voor het komende jaar uit de doeken worden gedaan. Het is ieder jaar weer een plechtige gebeurtenis die vele bezoekers naar de Ridderzaal en omgeving trekt.

Ridderzaal

De Ridderzaal dateert waarschijnlijk uit de dertiende eeuw. Toen kocht graaf Floris IV van Holland alle gronden, waarop daarvoor de Hof van Vrouwe Meilendis had gestaan, van Dirc van Wassenaer. Wellicht gaat deze hof zelfs terug op een curtis uit de karolingische tijd uit circa 700.

Floris IV en V

Graaf Floris IV liet op deze gronden een residentie bouwen, die als woongebouw moest dienen voor hem, zijn familie en zijn gevolg. Het centrale deel daarvan was een groot gebouw dat ongeveer 9 bij 25 meter groot was. Rond 1290 werd dit gebouw vervangen door het huidige gebouw van de Ridderzaal. Dit gebeurde door de kleinzoon van de stichter, Floris V van Holland. Dit centrale deel was niet bedoeld voor bewoning, maar werd gebruikt voor representatieve doeleinden. Het moest indruk maken op de buitenwereld en laten zien dat de Hollandse graven belangrijke figuren waren. De gehele Grote Zaal is onderkelderd. De kwartieren voor de grafelijke bewoning bevonden zich achter de Ridderzaal, die tot in de negentiende eeuw Grote Zaal heette.

Grote Zaal

Wellicht nog tijdens de bouw van de Grote Zaal werd aan de zijde van de Hofvijver een kapel gebouwd. Aan weerszijden verschenen in de loop der tijden een uitbouw van de kapel en andere gebouwen. In 1879 werd de kapel uitgebroken. Ze ging deel uitmaken van de rest van de bebouwing aan de noordzijde van het Binnenhof. Slechts enkele resten zijn bewaard gebleven.

Hofvijver

Het kan zijn dat al vanaf het begin een ommuring rond het gehele complex is geweest, maar geheel zeker is dat niet. Tegen het einde van de middeleeuwen was dat zeker wel het geval. Het complex werd aan de noordzijde beschermd door de Hofvijver en was aan de andere zijden beschermd door grachten. De Hofvijver is er nog steeds, maar de grachten zijn in de loop der tijd verdwenen. Het complex telde een drietal poorten: aan de westzijde de Stadhouderspoort, aan de zuidzijde de Hofpoort en aan de oostzijde de Grenadierspoort. Aan de noordzijde van de Ridderzaal is er nog een binnenpoort.

Stadhouderlijk Kwartier

De gehele westzijde van het Binnenhofcomplex heet het Stadhouderlijk Kwartier. Sinds Willem van Oranje als eerste deze vertrekken als woning van zijn gezin en gevolg in gebruik had genomen werd dit gedeelte eeuwenlang als woning voor het stadhouderlijk gezin gebruikt.

Gebruik

Het heeft niet zo veel gescheeld of het gehele complex van het Binnenhof zou in de negentiende eeuw onder de slopershamer zijn gevallen, ware het niet dat de kosten daarvan nogal hoog waren. In plaats daarvan werd het complex gebruikt voor militaire doeleinden, zoals een hospitaal en een opleiding voor cadetten. Ook werden er wapenmagazijnen in het complex ondergebracht. Tegen het einde van de negentiende eeuw werd men echter wakker en begon men met het restaureren van verschillende gebouwen, waaronder de Ridderzaal, maar de voormalige hofkapel had al het loodje moeten leggen. Vanaf die tijd werden de gebouwen meer en meer in gebruik genomen door verschillende regeringsinstellingen.

Nederlandse regering

Het Binnenhof met de Ridderzaal vormt nu een groot complex, waar de landsregering van Nederland haar intrek heeft genomen. Zo vinden we hier nu de vergader- en kantoorruimten van de Tweede Kamer, kantoren van de Eerste Kamer, het Ministerie van Algemene Zaken en de Rijksvoorlichtingsdienst. Aan de zuidzijde van het complex vinden we nu moderne vergadergebouwen: de Tweede Kamer met toegang vanaf het Plein, aan de oostzijde van het gehele Binnenhofcomplex. Hier vinden we ook aan de noordzijde, tegen de Hofvijver aan, het befaamde torentje, waar de Minister-president zijn werkvertrek heeft.

Ligging

Aan de noordoostzijde, juist buiten de Grenadierspoort, vinden we, eveneens aan de Hofvijver gelegen het in 2014 geheel gerestaureerde en uitgebreide Mauritshuis. Dit huis was oorspronkelijk de woning voor Johan Maurits van Nassau-Siegen, maar werd in de negentiende eeuw ingericht als museum.
Het Binnenhof in het centrum van Den Haag gelegen, is vrijwel altijd toegankelijk voor het publiek. Als men het complex uit het westen binnenkomt, dus via de Stadhouderspoort, heeft men een groots gezicht op de voorgevel van de Ridderzaal. Vanaf de hoofdingang van de Ridderzaal heeft men een goed zicht op de gebouwen van het voormalige Stadhouderlijk kwartier met de fraaie galerijen op de begane grond.

Grafelijke Hof de Ridderzaal

De Ridderzaal stond in de middeleeuwen midden in de Grafelijke Hof in Den Haag. Het gebouw dateert uit de dertiende eeuw. De Ridderzaal, in die tijd nog Grote Zaal genoemd, werd door Floris V ingericht als een Engelse koningszaal.
Grafelijke Hof de Ridderzaal

Stadhouderlijk Kwartier

Het Stadhouderlijk Kwartier was een paleis, dat bij het Binnenhof in Den Haag stond. Prins Maurits nam dit gebouw in 1585 in gebruik, toen het Binnenhof de zetel van de Staten-Generaal werd. Maurits liet het pand verbouwen en uitbreiden, met onder meer de naar hem genoemde Mauritstoren. Deze toren staat op de hoek van het oude Stadhouderlijke Paleis bij de Hofvijver.
Stadhouderlijk Kwartier bij het Binnenhof

Rimpeling in de hofvijver

Het Haags Historisch Museum bewaart een gezicht op de Hofvijver vanaf de Korte Vijverberg van Paulus Constantijn la Fargue. De kunstenaar schilderde deze voorstelling van het Binnenhof in Den Haag in 1762, het jaar waarin Peter III van Rusland na zeven maanden werd afgezet door Catharina II, de tsarina die later werd aangeduid als De Grote.
Rimpeling in de hofvijver

Binnenhof en tram

De eerste elektrische tram reed in 1906 over het Binnenhof naar het Plein. Dat was tramlijn 3. In de jaren er na kwam er nog een tramlijn bij.
Binnenhof en tram

Troonrede in de Ridderzaal

Sinds 1904 wordt de Ridderzaal gebruikt voor de jaarlijkse Verenigde Vergadering der Staten-Generaal. Tijdens deze plechtigheid op Prinsjesdag spreekt de koningin in de Ridderzaal de troonrede uit, waarin de regering haar beleidsvoornemens voor het komende jaar bekendmaakt.
Troonrede in de Ridderzaal

Torentje in Den Haag

Dit torentje in Den Haag is de plaats delict waardoor overmatig politiek overleg volgens Pim Fortuyn de democratie geweld zou worden aangedaan. Pim Fortuyn was een voorstander van het Amerikaanse democratische tweepartijenstelsel met een gekozen president, gekozen burgemeesters en politiecommissaris.
Torentje in Den Haag

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen. Het Binnenhof en de Ridderzaal is opgenomen in Kastelen in Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Kastelen en paleizen

In deze publicatie in de serie Kastelen in Nederland van Ben Hendriks staan vooral veel kastelen en paleizen die zijn bewoond of eigendom zijn geweest van de koninklijke familie die zijn bewoond of eigendom zijn geweest van de koninklijke familie, zoals Huis ten Bosch, Soestdijk, Drakensteyn, Noordeinde, Paleis Het Loo, het Oude Loo. Ook deze uitgave van Ben Hendriks staat weer garant voor veel leesplezier.
Kastelen in Nederland

Literatuur

Ir. Taco Hermans en Ir. Pieter van Traa, Het Binnenhof, Serie Nederlandse Kastelen, Nieuwe Reeks deel 12, z.p., uitg. Nederlandse Kastelenstichting, 1985.

Hans Hoogendoorn en Ernest Kurpershoek, Huizen van Nassau, Een gids langs de kastelen en paleizen van een vorstengeslacht, Den Haag, 2002.

Jos Stöver, Kastelen en buitenplaatsen in Zuid-Holland,Zutphen, 2000.

Eigen documentatie.

Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie

Kastelen Nederland
Binnenhof Dossier
Ridderzaal Dossier

Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats


Met 'Kastelen in Nederland' laten wij u genieten van de rijkdom van onze vaderlandse geschiedenis en in het bijzonder van de prachtigste en interessantste kastelen en huizen in Nederland.
Dankzij de vele illustraties is de uitgave 'Kastelen in Nederland' ook een kijkspel. Hierdoor krijgt u niet alleen een goede indruk hoe het kasteel in het Nederlandse landschap staat, maar wordt u ook geattendeerd op de uiterlijke bouwkundige bijzonderheden.
Kastelen in Nederland

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.