Kasteel Wijchen

Representatief raadhuis

Al in de twaalfde eeuw wordt een geslacht Van Wighen genoemd. Van hun burcht, als die er al was, is niet veel bekend. Vermoedelijk heeft het oudste kasteel van Wijchen ten zuiden van de huidige dorpskern gelegen aan het Wijchense meer, een oude Maasarm. De naam van dit oudste kasteel was waarschijnlijk de Leler.

Leler

Het huidige kasteel van Wijchen ligt wat noordelijker dan de plaats waar de Leler heeft gestaan, juist ten noorden van de dorpskern. Het kasteel van Wijchen is misschien al in de veertiende eeuw, maar meer waarschijnlijk in de vijftiende eeuw gebouwd, als de aanwijzingen voor deze ouderdom in de kelders van het kasteel juist geïnterpreteerd worden.

Bronkhorst

Hoe dit ook zij, de eerste eigenaren van het latere kasteel van Wijchen waren leden van het geslacht Van Galen. Daarna kwam het kasteel in handen van de heren van Bronkhorst, die in het Gelre van destijds zo'n belangrijke rol hebben gespeeld. Ook het kasteel van Batenburg was in hun handen. In het begin van de Tachtigjarige Oorlog, in 1568, werden de gebroeders Gijsbert en Dirk van Bronkhorst in opdracht van de Spaanse landvoogd onthoofd.
Waarschijnlijk is in deze tijd de herbouw van het huidige kasteel begonnen.

Emilia van Nassau

Emilia van Nassau, een dochter van prins Willem van Oranje, de Zwijger, leerde haar latere man, Don Emanuel van Portugal, in Den Haag kennen. Don Emanuel maakte aanspraak op de troon van Portugal, maar prins Maurits vond het maar niets dat zijn zus met een berooide, en bovendien katholieke, edelman wilde trouwden. Maar Emilia's liefde overwon het en ze trouwde haar Don toch. Don Emanuel werd echter het land uitgezet en vertrok naar het Rijnland, maar Emilia volgde hem. Pas in 1608 kwam er een verzoening tussen prins Maurits en zijn zuster tot stand. Het echtpaar betrok toen het kasteel Wijchen, dat zij kochten van de toenmalige eigenaresse, Geertruid van Dalem. Het echtpaar zorgde voor de afbouw van het kasteel. De muurankers van het kasteel vertonen een dubbele letter E, die een herinnering aan Emilia en Emanuel betekenen.

Plattegrond

Het kasteel van Wijchen heeft een niet geheel haakse, vrijwel vierkante plattegrond van bijna 23 bij ruim 24 meter. De ingangspartij aan de zuidzijde steekt iets naar voren. De vier vleugels zijn gegroepeerd rond een kleine binnenplaats met een colonnade aan de westzijde. In de noordoosthoek van deze binnenplaats staat de toren. Het kasteel is geheel onderkelderd en heeft muurdikten van 140 tot 160 centimeter. Bovengronds bedraagt de muurdikte tachtig centimeter. De fraaie toren domineert het mooie, compacte gebouw. Het kasteel is van het voorplein af toegankelijk via een houten brug.

Eigenaren

Door verkoop kwam het kasteel van Wijchen in 1640 in handen van Philips van Nassau. Na hem volgde een reeks van nieuwe eigenaren. In 1903 werd het kasteel van Wijchen openbaar verkocht. De nieuwe eigenaresse werd jonkvrouw Van Andringa de Kempenaer. Het kasteel was behoorlijk verwaarloosd, want het was op dat moment jarenlang een zomerverblijf geweest van een familie die in België woonde. Maar de douairière begon voortvarend aan het herstel van het kasteel.

Brand

Helaas sloeg het noodlot na enkele jaren toe: In de Sint-Nicolaasnacht van 1906, dus van 5 op 6 december van dat jaar, brandde als gevolg van een schoorsteenbrand het kasteel van Wijchen geheel uit. Alleen het opgaande muurwerk bleef overeind staan. Vrijwel de hele inventaris, inclusief meubilair, schilderijen en dergelijke, was verloren gegaan.

Herstel

De jonkvrouw besloot om de resten van het kasteel te laten afbreken om op de plaats daarvoor een villa te laten bouwen, maar de bekende voorvechter voor het behoud van historische monumenten, jonkheer mr. Victor de Stuers, wist de jonkvrouw te bewegen van haar plannen af te zien en tot herbouw van het kasteel van Wijchen over te gaan. En dat gebeurde gelukkig.
De Nijmeegse architect F.A. Ludewig kreeg opdracht tot de herbouw en hij heeft het kasteel van Wijchen schitterend hersteld. Met behulp van de originele bouwplannen uit de zeventiende eeuw slaagde hij er in het kasteel in de jaren 1907 en 1908 op een verantwoorde manier fraai te restaureren. In de publiciteit werd hij alom geprezen over dit grootse werk.

Gemeentehuis

Na de dood van jonkvrouw Van Andringa de Kempenaer kwam kasteel Wijchen in handen van haar familie, maar dankzij de toenmalige burgemeester van Wijchen en bemoeiingen van het Geldersch Landschap kwam kasteel Wijchen ten slotte in de jaren dertig van de twintigste eeuw in het bezit van de gemeente Wijchen, die het inrichtte als gemeentehuis. Na het bouwen van een nieuw gemeentehuis, tegenover het kasteel is kasteel Wijchen zijn raadhuisfunctie voor een deel kwijtgeraakt. Alleen op de begane grond vinden we nog de trouwzaal en de raadzaal. Deze worden ook gebruikt voor representatieve gelegenheden.

Museum

De bovenverdieping van kasteel Wijchen werd geheel ingericht als museum. Er is een vaste collectie, die de regionale geschiedenis uitvoerig in beeld brengt; er worden onder meer verscheidene belangrijke archeologische vondsten getoond. Daarnaast vinden er wisseltentoonstellingen plaats en worden er op verschillende terreinen activiteiten ontwikkeld, waarbij kinderen bepaald niet worden vergeten Ook worden er diverse workshops gehouden.

Ligging

Het kasteel van Wijchen is gemakkelijk te vinden. Het kasteel staat vlakbij de Markt in het centrum van deze aardige plaats. Op het ogenblik wordt het kasteel intern verbouwd.

Kasteel Wijchen en de brand van 1906

In Sint-Nicolaasnacht 1906 ontstond een schoorsteenbrand in het kasteel van Wijchen. Het fraaie kasteel brandde geheel uit. Alleen het opgaande muurwerk bleef overeind staan. Vrijwel de hele inventaris, inclusief meubilair en schilderijen, ging verloren bij deze ramp.
Kasteel Wijchen en de brand van 1906

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen. Kasteel Wijchen is opgenomen in Kastelen in Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Kastelen en paleizen

In deze publicatie in de serie Kastelen in Nederland van Ben Hendriks staan vooral veel kastelen en paleizen die zijn bewoond of eigendom zijn geweest van de koninklijke familie die zijn bewoond of eigendom zijn geweest van de koninklijke familie, zoals Huis ten Bosch, Soestdijk, Drakensteyn, Noordeinde, Paleis Het Loo, het Oude Loo. Ook deze uitgave van Ben Hendriks staat weer garant voor veel leesplezier.
Kastelen in Nederland

Literatuur

E.J. van Ebbenhorst Tengbergen, Het kasteel te Wychen, deel IV uit de serie "Nederlandse Kastelen", ANWB/NKS, z.j.

F.M. Eliëns en J. Harenberg, Middeleeuwse kastelen van Gelderland, Rijswijk, 1984.

Eigen documentatie.

Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie

Kastelen Nederland
Kasteel Wijchen Dossier

In de grootste provincie van Nederland, Gelderland, staat een groot aantal kastelen en adellijke huizen. Deze kastelen zijn nauw verbonden met de Gelderse geschiedenis. Opvallend is ook de grote verscheidenheid. U wordt daar uitvoerig over geïnformeerd in Kastelen in Gelderland. In deze uitgave staan 150 interessante kastelen en landhuizen.
Kastelen in Gelderland


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.