Pieter Gerbrandy (1885-1961)

Nederlandse staatsman

De Nederlandse staatsman Pieter Gerbrandy volgde in Londen Dirk Jan de Geer, die vrede wilde sluiten met Duitsland, op als premier. In Londen beheerde Gerbrandy tevens enige tijd de portefeuilles Koloniën en Justitie. Gerbrandy is de enige premier in de Nederlandse geschiedenis die zonder parlement regeerde.

Politiek

Pieter Sjoerds Gerbrandy werd op 13 april 1885 geboren in de Friese gemeente Wymbritseradeel bij Sneek. Gerbrandy groeide op in een gereformeerd milieu, waarin een grote belangstelling voor de politiek bestond. Vader Gerbrandy was gemeenteraadslid, wethouder en lid van het Friese college van gedeputeerde staten.

De rode advocaat

Pieter Gerbrandy studeerde na het gymnasium rechten aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Na zijn promotie in 1911 vestigde hij zich als advocaat in Leiden. Later vestigde hij zich als advocaat in Sneek, waar hij door zijn grote bewogenheid met het arme deel van de bevolking snel de bijnaam 'De rode advocaat' kreeg. Hij moest als gereformeerde echter niets van het socialisme hebben.

Friesland en Den Haag

Binnen de gedeputeerde staten van Friesland viel Pieter Gerbrandy op door zijn progressieve opvattingen. In 1934 werd hij voorzitter van de Radioraad, een adviescollege voor de regering op het terrein van dit nieuwe medium. Bovendien was Pieter Gerbrandy van 1930 tot 1939 hoogleraar aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. In 1939 verliet Gerbrandy de universiteit, nadat formateur Dirk Jan de Geer (CHU) hem had gevraagd om minister van justitie te worden.

Premier in Londen

Toen in 1940 bleek dat het Nederlandse leger niet in staat was het Duitse leger te stoppen week het kabinet De Geer op 13 mei 1940 naar Engeland uit.
Na het opstappen van Dirk Jan de Geer, die vrede wilde sluiten met Duitsland, volgde Pieter Gerbrandy hem op als premier. In Londen beheerde Gerbrandy tevens enige tijd de portefeuilles Koloniën en Justitie.
Van 1942 tot het einde van de Tweede Wereldoorlog in 1945 leidde Gerbrandy het departement Algemene Oorlogsvoering. Gerbrandy genoot veel vertrouwen bij Winston Churchill.

Na de bevrijding

Na de bevrijding van Nederland trad Gerbrandy af. Van 1948 tot 1958 was hij Kamerlid voor de ARP. Daarnaast was hij voorzitter van het Nationaal Comité Handhaving Rijkseenheid. In deze periode viel hij op doordat hij zich fel tegen het regeringsstandpunt ten aanzien van Indonesië afzette. In 1955 werd Pieter Gerbrandy als erkenning voor zijn verdiensten tot minister van staat benoemd.

Overlijden

Pieter Gerbrandy overleed op 7 september 1961 in Den Haag. Op het Schaapmarktplein in Sneek plaatste men in 1976 een door beeldhouwster Maria van Everdingen vervaardigd standbeeld. In 1965 was in IJsselstein al een zendmast naar hem vernoemd.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer Politiek

Politiek

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.