Günter Schabowski: de man die de Muur liet vallen

Val van de Muur

Door een simpele opmerking werd de situatie bij de Berlijnse Muur onhoudbaar. Dit gebeurde tijdens een persconferentie in de chaotische nadagen van de DDR. Günter Schabowski was op 9 november 1989 hoofd voorlichting van het politbureau. Op de persconferentie deed hij mededelingen over de opheffing van het uitreisverbod voor DDR-burgers. Iemand vroeg wanneer dit inging, Günter Schabowski weifelde een ogenblik en zei 'sofort' (onmiddellijk). Die avond braken de DDR-burgers door de Muur. Het ongelooflijke gebeurde.

Nieuw hoofdstuk

Richard von Weizsäcker wees destijds in de Rijksdag op de bijzonderheid van de door niemand voorziene gewijzigde omstandigheid: "Wij zijn getuige van een zeldzame historische gebeurtenis, waarin echt iets goeds kan worden gewijzigd." Kanselier Helmut Kohl zag de unieke kans en West- en Oost-Duitsland werden één land. Duitsland begon aan een nieuw hoofdstuk in haar geschiedenis.

Vlucht

Zoals gezegd, waren de laatste weken van de Duitse Democratische Republiek zeer chaotisch. Na maanden van protesten, waarbij soms tienduizenden burgers demonstreerden tegen de staat, werd Erich Honecker met toestemming van Michail Gorbatsjov afgezet. De Staatsraadvoorzitter van de 'democratische' heilstaat vestigde zich in Moskou en later in Chili, waar hij in mei 1994 op 81-jarige leeftijd overleed.

Vergissing

Achteraf zei men dat Günter Schabowski bij vergissing voor zijn beurt sprak. Het politbureau had wel een besluit over buitenlandse reizen genomen, die zonder verdere voorwaarden mogelijk zouden worden, maar wilde nog voorzieningen treffen om dit in goede banen te leiden. Het besluit zou een dag later bekend gemaakt worden. Dit laatste wist Günter Schabowski niet. De voorlichter was te laat bij de vergadering en had het deel waarin dit besproken was gemist. Na de vergadering gaf Egon Krenz hem een brief met de belangrijkste afspraken en onmiddellijk hierna begon de persconferentie, waar Schabowski met de vraag 'wanneer' geconfronteerd werd. De voorlichter keek op het papiertje van Krenz, zag dat dit niet vermeld werd en concludeerde: "Dat treedt voor zover ik weet ... is dat meteen, onmiddellijk."

Wij hebben alles verkeerd gedaan

Günter Schabowski moest zich na de Duitse Eenwording voor de rechter verantwoorden voor het regeringsbeleid van de DDR. In 1997 werd hij wegens doodslag tot drie jaar gevangenisstraf veroordeeld. Na een jaar cel kreeg hij in 2000 gratie. In 2009 verscheen zijn verslag uit de DDR-tijd. In 'Wir haben alles falsch gemacht' (Wij hebben alles verkeerd gedaan) beschreef hij de DDR als een 'niet-levensvatbaar systeem'. "Wat mij het meeste bedrukt is, dat ik verantwoordelijkheid heb gedragen voor een systeem, waar mensen onder geleden hebben en dat repressief is opgetreden tegen mensen, die vanwege hun oppositie tegen dit systeem zijn vervolgd," schreef hij. "Hun instelling was de juiste, mijn instelling was verkeerd. Wij waren niet in staat tot democratie, maar hebben getracht hun, bij gebrek aan betere argumenten, onze mening door middel van direct geweld op te leggen."

Overlijden

Günter Schabowski overleed op 1 november 2015 in Berlijn. Hij werd 86 jaar. Zijn weduwe, Irina Schabowski werd door bondspresident Joachim Gauck schriftelijk gecondoleerd: "Hij was vermoedelijk het enige lid van de leiding van de SED die bereid en in staat was tot een radicale ommekeer en ook tot het erkennen van de eigen schuld."

Günter Schabowski

De DDR-politicus Günter Schabowski werd op 4 januari 1929 geboren in Anklam. Schabowski sloot zich in 1946 aan bij de communistische vakbond FDGB. In 1950 werd hij lid van de communistische jeugdbeweging de Freie Deutsche Jugend (FDJ).
Günter Schabowski

Berlijnse Muur

Na de Tweede Wereldoorlog werd de stad Berlijn verdeeld in vier sectoren: een Russische, een Amerikaanse, een Britse en een Franse. In de zomer van 1948 blokkeerde Rusland de westelijke sectoren in een poging om de stad Berlijn te annexeren.
Berlijnse Muur

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken wij veel aandacht aan de geschiedenis van Duitsland en de mooiste plekjes in dit land. Lees Duitsland: Geschiedenis en Wetenswaardigheden als u uw vakantie in Duitsland wilt voorbereiden of meer wilt weten over de geschiedenis van dit interessante land.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer Politiek

Politiek
Politiek Duitsland

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.