Eerste Statenvergadering in 1572: Unie van Dordrecht

Verenigde Nederlanden

In het Augustijnenklooster in Dordrecht werd in 1572 de Eerste Vrije Statenvergadering gehouden. Met de Unie van Dordrecht werd de basis gelegd van de onafhankelijke Republiek der Nederlanden. Historicus Robert Fruin zag deze overeenkomst als de basis van de Verenigde Nederlanden. De Statenzaal, waar deze belangrijke gebeurtenis plaatsvond, kan bezocht worden. Het klooster is tegenwoordig een onderdeel van het museum Het Hof van Nederland.

Stadhouder

In juli 1572 kwamen afgevaardigden van de adel en de kooplieden in het Augustijnerklooster in Dordrecht bijeen om Willem van Oranje in de strijd tegen Spanje te steunen. De Nederlanders erkenden hem als stadhouder. Dit gebeurde als een reactie op het besluit van koning Filips II om Willem van Oranje uit zijn functie te zetten, toen hij vrijheid van godsdienst eiste. De katholieke Spaanse koning wilde deze eis niet inwilligen.

In naam van Oranje

Ook de aanvoerder van de watergeuzen, admiraal Lumey, nam deel aan de beraadslagingen in de refter van het augustijnenklooster. Lumey voer enkele maanden eerder, op 1 april 1572, met een vloot van tientallen schepen naar het havenstadje Den Briel. De stad aan de monding van de Maas werd 'in naam van Oranje' door de Watergeuzen bezet. Zesentwintig Zeeuwse en Hollandse stadsbesturen volgden het Brielse voorbeeld en sloten zich aan bij de opstand. In juli kwamen zij voor overleg bijeen in Dordrecht. Alle belangrijke steden van Holland en Zeeland stuurden afgevaardigden naar Dordrecht. Dit kan gezien worden als een revolutionaire daad, want het was de eerste vrije, niet door de vorst bijeengeroepen, vergadering van de Staten van Holland en Zeeland. Willem van Oranje werd tijdens de vergadering uitgeroepen als stadhouder. De steden stelden hem geld in het vooruitzicht voor de strijd tegen de Spaanse bezetter. Ook spraken zij zich uit voor vrijheid van godsdienst.

Spaanse furie

Filips II stuurde de hertog van Alva naar de Nederlanden. Hij kreeg opdracht om de opstandige steden te heroveren, maar slaagde daar slechts gedeeltelijk in. Alva nam Mechelen en Zutphen in en plunderde deze steden. De bevolking van Naarden werd grotendeels uitgemoord, maar Alva slaagde niet in zijn opzet om Holland en Zeeland weer te onderwerpen. Sommige steden betaalden een hoge prijs. In 1573 werd Haarlem belegerd. In juli viel de stad in Spaanse handen. In de weken die volgden werden 1.700 Haarlemse burgers door onthoofding, ophanging of verdrinking om het leven gebracht. Het Spaanse beleg van Alkmaar mislukte. De stellingen werden door opstandelingen onder water gezet. In december riep Filips Alva terug naar Spanje. Hij werd werd vervangen door de zwakkere landvoogd Luis de Requesens.

Unie van Utrecht

In januari 1576 sloot de hertog van Parma, de opvolger van de in oktober 1578 overleden landvoogd Juan van Oostenrijk, een overeenkomst met enkele gewesten in de Zuidelijke Nederlanden: de Unie van Atrecht. In reactie hierop kwam op 23 januari 1579 in de Domstad de Unie van Utrecht tot stand. Deze overeenkomst was een uitbreiding van de Unie van Dordrecht, want ook de gewesten Utrecht, Gelderland en Groningen sloten zich aan en in de maanden die volgden sloten ook een aantal Vlaamse en Brabantse steden zich aan bij de opstandige gewesten. In de Unie van Utrecht legde men vast, dat elk gewest zelf haar godsdienst mocht vaststellen. De Unie van Utrecht kreeg betekenis als grondwet van de Noord-Nederlandse Republiek.

Hof van Nederland

Omdat Dordrecht in handen was gevallen van de opstandelingen kreeg het augustijnenklooster uit 1275 een nieuwe bestemming. Het werd gebruikt als gemeentehuis en rechtbank en er werden belangrijke gasten ontvangen. Het kreeg de naam Hof toen het als woonhuis diende voor Willem van Oranje, maar ook de graaf van Leicester, de opvolger van Willem van Oranje, vond hier onderdak. Het gebouw werd nog gebruikt tijdens de vredesonderhandelingen met Spanje in 1648, maar raakte later in verval. In 1835 werd het complex aangekocht door de gemeente Dordrecht. Het werd tussen 1969 en 1972 gerestaureerd en in gebruik genomen als cultureel centrum. Daarnaast kwam het Regionaal Archief Dordrecht in het complex. Het Hof van Nederland werd deze eeuw opnieuw gerestaureerd en een gedeelte hiervan werd door het Dordrechts Museum ingericht als museum.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: geschiedenis Zuid-Holland

Zuid-Holland
Geschiedenis Dordrecht

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.