Lodewijk Napoleon in Paviljoen Welgelegen

Nederlandse Napoleon

Koning Lodewijk Napoleon was erg onrustig. In zijn korte tijd in Nederland verhuisde hij regelmatig. Hij woonde onder meer in Den Haag, Utrecht, Apeldoorn en Amsterdam. Nadat zijn echtgenote Hortense de Beauharnais hem had verlaten verbleef Lodewijk met zijn zoon Lodewijk Louis vooral in Paviljoen Welgelegen in Haarlem.

Koning van Holland

Lodewijk Napoleon dacht dat zijn verslechterende gezondheid aan de kille Haagse zeelucht te danken was. De gezondheid van Lodewijk Napoleon (1778-1846) was vanaf zijn twintigste jaar labiel. Artsen en kuuroorden speelden een grote rol in zijn leven. Regelmatig verliet hij daarom voor korte tijd ons land voor een bezoek aan een kuuroord. Vaak combineerde hij dergelijke bezoeken met familiebezoeken en werkbezoeken aan zijn broer, keizer Napoleon Bonaparte, in Frankrijk. In 1997 publiceerde Christina de Munck 'Lodewijk Napoleon, koning van Holland'. In dit boek komt ook het Paviljoen Welgelegen in Haarlem ter sprake.

Lodewijk voor Hollanders

De Franse keizer Napoleon Bonarte zette zijn broer in 1806 op de Nederlandse troon. Napoleon Bonaparte dacht dat zijn broer zijn bevelen direct zou opvolgen, maar dat viel tegen. De koning nam zijn taak zeer serieus. Lodewijk wilde vooral een goede koning voor de Nederlanders zijn. Hierdoor ontstonden regelmatig spanningen tussen de broers. In 1810 werd zijn positie onhoudbaar. Lodewijk was de machinaties van zijn broer zat. Hij vestigde zich in Oostenrijk en uiteindelijk in Italië, waar hij in Livorno overleed.

Haarlem

Tijdens zijn korte verblijf in Nederland bracht Lodewijk veel tot stand. Door zijn ziekte en zijn slechte huwelijk was hij erg onrustig en verhuisde hij regelmatig. Hij woonde onder meer in Den Haag, Utrecht, Apeldoorn en Amsterdam. In Utrecht woonde hij in Groot Paushuize en een landhuis in Amelisweerd. In Amsterdam werd het stadhuis voor hem tot Paleis op de Dam verbouwd. Zijn gelukkigste Hollandse maanden bracht hij echter door in Haarlem, waar hij zijn intrek nam in Paviljoen Welgelegen.

Hortense's hekel

Amsterdam zou de hoofdstad van Nederland worden. Zijn echtgenote had een hekel aan Amsterdam en de Hollanders. Zij vond de Nederlanders onbehouwen pummels. Voor de dames had ze ook geen goed woord over. Bovendien had ze een hekel aan haar echtgenoot Lodewijk. Napoleon Bonaparte had zijn broer overgehaald tot een huwelijk met Napoleons stiefdochter Hortense de Beauharnais. Napoleon Bonaparte zag het huwelijk als een strategie voor macht en aanzien. Lodewijk dacht daar anders over en verzette zich lange tijd tegen het voorgenomen huwelijk. Ook de frivole Hortense wenste dit huwelijk niet. Zij gebruikte later elke mogelijkheid om haar echtgenoot dwars te zitten. Zij vernederde hem in het openbaar en probeerde hem van zijn kinderen en vrienden te isoleren. In de Nederlandse jaren kwam het tot een breuk tussen Lodewijk en Hortense. Nadat zijn echtgenote hem had verlaten verbleef Lodewijk vooral in Paviljoen Welgelegen in Haarlem.

Lodewijk Louis

In november 1809 ontving Lodewijk uit Frankrijk een brief van Hortense, waarin ze om een scheiding vroeg. Zij wilde met haar minnaar, Charles de Flahaut, trouwen. Lodewijk stemde toe, maar verbond hieraan de eis dat zijn oudste zoon naar Nederland zou komen. De scheiding ging niet door. Broer Napoleon was net gescheiden van zijn Josephine om met de Oostenrijkse Marie-Louise te trouwen. 'Een scheiding in de familie is voorlopig genoeg,' oordeelde de Franse keizer. Hortense de Beauharnais kwam begin 1810 terug naar Nederland. Zij nam hun zoon, Lodewijk Louis, mee. Op 27 mei melde de krant dat hare majesteit het land had verlaten om 'de wateren van Plombières te gebruiken'. Zij liet haar zoon Lodewijk Louis bij haar echtgenoot achter.

Paviljoen Welgelegen

Als Lodewijk Napoleon niet persé in Amsterdam moest zijn, verruilde hij in deze periode het Paleis op de Dam voor zijn Haarlemse buiten. In het witgepleisterde Welgelegen voelde hij zich goed thuis. Lodewijk Louis speelde daar onder het wakend oog van de gouvernante met andere kinderen in de Haarlemmerhout. Met de stalknecht maakte Lodewijk Louis ritjes in een ponywagen. Lodewijk organiseerde uitjes en feestjes voor zijn zoon.

Spanningen

Ondertussen liepen de politieke spanningen op. Franse troepen bezetten Nederland. Op 24 juni 1810 kwam het Franse leger aan in Amsterdam. Lodewijk wachtte de gebeurtenissen ondertussen af in zijn Haarlemse Paviljoen Welgelegen. Zijn laatste dagen in Nederland gebruikte hij voor het schrijven van brieven. Aan zijn broer Napoleon verzocht hij te mogen aftreden, ten gunste van zijn kinderen. Hortense de Beauharnais zou in het voorstel van Lodewijk regentes worden. Lodewijk nam, zonder hem wakker te maken, afscheid van Lodewijk Louis. Bij de achteruitgang van Paviljoen Welgelegen stond een koets klaar die hem naar Oostenrijk zou brengen. Het duurde dagen voordat Napoleon op de hoogte was van zijn abdicatie.

Lodewijk Louis

Hortense de Beauharnais schreef aan Napoleon Bonaparte geen post van Lodewijk te hebben ontvangen. Ze bleef in Frankrijk. De Franse keizer schreef haar terug dat hij een adjudant naar Haarlem zou sturen om Lodewijk Louis op te halen. Napoleon Bonaparte, die nog geen opvolger had, besloot het kind van Lodewijk en Hortense als zijn zoon op te voeden. Na de val van Napoleon voedde hij Lodewijk Louis op.

Lodewijk versus Staat

Lodewijk Napoleon woonde na zijn abdicatie in Oostenrijk en later in Italië. Hij kwam nog een keer terug naar Nederland. In 1820 kreeg Lodewijk toestemming van koning Willem I om Nederland te bezoeken. Hij wilde wat persoonlijke zaken regelen. Zo voerde hij een proces om zijn huis in Haarlem terug te krijgen. Paviljoen Welgelegen was na het vertrek van de Fransen als vijandelijk vermogen door de Nederlandse staat geconfisqueerd. De Haarlemse rechtbank wees het verzoek af. Wilhelmina van Pruisen kon Welgelegen blijven bewonen als zij in Nederland verbleef.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: geschiedenis Noord-Holland

Noord-Holland
Geschiedenis Haarlem

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.