Prins Hendrik als zeeheld

Ondergang Berlin

In de vroege ochtend van 21 februari 1907 liep tijdens een hevige storm de veerboot Berlin op de Noorderpier bij Hoek van Holland. Het schip brak na enkele uren in tweeën. Het voorschip zonk weg in het diepe water. Passagiers en bemanningsleden raakten te water. Enkelen konden zich vastklampen aan de reling van het passagiersdek op het achterschip van de Berlin. De Berlin had met een Britse bemanning de verbinding tussen Harwich en Hoek van Holland onderhouden.

President van Heel

De stoomreddingboot President van Heel van de Zuid-Hollandse Redding Maatschappij en de loodsboot Hellevoetsluis konden vanwege de hevige storm niet dichtbij komen. De schipbreukelingen in het ijskoude water verdwenen één voor één onder de golven. De menigte op de kade werd steeds groter. Zij waren getuige van mislukte reddingspogingen. De reddingboot en de loodsboot moesten onverrichter zaken naar de haven terugkeren.

Prins Hendrik

Onder de ramptoeristen was ook de echtgenoot van koningin Wilhelmina. Hendrik van Mecklenburg-Schwerin was vanuit Den Haag met een auto naar de rampplek gereden. Hij zag dat de stalen veerboot al in twee stukken was gebroken. De prins wilde helpen en vroeg aan de kapitein van de reddingboot President van Heel om hem aan boord te nemen. G. Jansen weigerde Hendrik de toegang tot zijn schip, dat op het punt stond te vertrekken voor een nieuwe poging om de drenkelingen te bereiken. Hendrik stapte vervolgens naar de loodsboot. De kapitein van de Hellevoetsluis kon hem niet weigeren. Het loodswezen viel onder de Koninklijke Marine en Hendrik kon als viceadmiraal bevelen uitdelen aan de kapitein van de loodsboot.

Reddingspogingen

De President van Heel kon, toen de storm in kracht was afgenomen, dichter bij de drenkelingen in het ijskoude water komen. Met een hulplijn werden elf passagiers van de Berlin gered. Bovendien kon nog een Ierse drenkeling opgepikt worden. Alle andere passagiers die te water raakten verdronken; bevangen door het koude Noordzeewater.
Ook de Hellevoetsluis bracht nog enkele sterk afgekoelde passagiers aan land. Op de loodsboot hielp prins Hendrik met het opwarmen van de drenkelingen. Hij wikkelde hen in dekens en assisteerde hen bij het drinken van koffie met cognac. Prins Hendrik kreeg een ovationeel applaus toen hij weer voet aan wal zette.
In de loop van de dag werden nieuwe pogingen tot redding ondernomen met de sleepboot Wodan en het bergingsvaartuig Van der Tak. Voor de laatste resten van de Berlin onder de golven verdwenen werden nog vier vrouwen van het promenadedek van de Berlin gered. 128 van de 144 opvarenden van de uit de Engelse havenplaats Harwich afkomstige Berlin kwamen om het leven. In de dagen die volgden spoelden tussen Hoek van Holland en Oostvoorne de lijken van de slachtoffers aan. De ondergang van de Berlin was de grootste scheepsramp in vredestijd in de Nederlandse geschiedenis.

Wilhelmina

Koningin Wilhelmina was opgetogen toen zij de verhalen over haar zeeheld hoorde. Hendrik had zich eindelijk eens kunnen bewijzen. In 'Eenzaam maar niet alleen' sprak zei later bewonderd over zijn heldhaftigheid: "In 1907 gebeurde er iets, dat mijn man in een geheel andere verhouding bracht tot ons volk. Het was de stranding en het in tweeën breken bij zwaar stormweer van de lijnboot op Harwich, de 'Berlin', op de pier bij Hoek van Holland. Hendrik begaf zich er onmiddellijk heen om te zien of hij helpen kon en vond daar een eigen taak. Aan het technische reddingswerk nam hij niet deel, maar hij was een morele kracht en steun voor de anderen. Tot toen was zijn ware aard en inborst nog weinig bekend, hij was zo bescheiden en drong zich nooit op de voorgrond. Maar toen wist het volk ineens welk karakter hij had en bij zijn terugkeer van de redding viel hem een geestdriftige ontvangst ten deel."

Zeeheld

"Hij werd een warme vriend van de redders en het reddingwezen in het algemeen en is dit tot zijn dood gebleven," besluit Wilhelmina haar relaas van de gebeurtenissen op 21 februari 1907. Prins Hendrik van Mecklenburg-Schwerin kweekte veel goodwill bij de Nederlandse bevolking. Dit werd merkbaar toen talloze herinneringskaarten en andere memorabilia beschikbaar kwamen. Hierin was vaak een rol weggelegd voor de prins die dekens had uitgedeeld en koffie had geschonken. Handige ondernemers plakten de naam en het portret van prins Hendrik in afbeeldingen op kaarten en aardewerk. Nederland had een nieuwe held; een prinselijke zeeheld.

Reddingwezen

Wilhelmina maakt in haar verslag geen melding van het voorzitterschap van Hendrik in de Staatscommissie voor het Reddingwezen op de Nederlandse Kust. De commissie schreef een rapport, dat in 1910 verscheen bij de Algemeene Landsdrukkerij. Deze staatscommissie werd bij Koninklijk besluit van 7 juni 1907 op voordracht van de ministers van Waterstaat, Marine en Binnenlandse Zaken ingesteld om te onderzoeken welke voorzieningen nodig waren om bij scheepsrampen voor de Nederlandse kust verlies van mensenlevens zoveel mogelijk te voorkomen. De ramp met de Berlin bij Hoek van Holland gaf zodoende aanleiding tot het oprichten van de Koninklijke Bond voor Reddingwezen, de vereniging Eerste Hulp bij Ongelukken en het Oranje Kruis.

NZHRM

In 1911 werd Hendrik beschermheer van de Noord- en Zuid-Hollandsche Redding Maatschappij (NZHRM). De prins liet zich vaak zien bij activiteiten van deze vereniging. De organisatoren waren niet altijd verheugd over zijn aanwezigheid. Hendrik de Booy, van 1906 tot 1946 bestuurslid van de NZHRM, noteerde in 1910 in zijn dagboek dat hij die hoge belangstelling "wel wat lastig" vond. Een jaar later beschreef hij de in de weg lopende prins tijdens een bezoek aan Texel: "De prins is een zeer weinig ontwikkeld man, niet ontbloot van gezond verstand, wel sympathiek, zéér eenvoudig. Toen wij te Koog aankwamen juichte het volk hem toe. Hij steeg uit het rijtuig en ... ging een plasje doen tegen een heg. Het gejuich verstomde. Toen hij klaar was begon het weer."

Rode Kruis

Koningin Wilhelmina benoemde Hendrik op 16 december 1908 tot voorzitter van de Nederlandse afdeling van het Rode Kruis. De voorloper hiervan was in 1867 opgericht door koning Willem III voor hulp aan zieke en gewonde 'krijgslieden in tijd van oorlog'. In 1895 werd de naam veranderd in Vereniging Het Nederlandse Rode Kruis. "Toen het voorzitterschap van 'Het Nederlandse Rode Kruis' vacant werd, benoemde ik hem tot voorzitter," schreef Wilhelmina. "Hij werkte er als zodanig hard aan mee dit gereed te maken voor de vervulling van zijn taak in oorlogstijd en deed alles wat in zijn vermogen lag om het tot groei en ontwikkeling te brengen."

Hartaanval

In 'Eenzaam maar niet alleen' idealiseerde Wilhelmina haar overleden echtgenoot: "Op zijn bureau van het Rode Kruis ontving hij zeer velen en had een ieder gelegenheid hem met zijn belangen te benaderen. Daarvan werd steeds een druk gebruik gemaakt. Met een onuitputtelijk geduld en vervuld van de bereidheid tot helpen en ondersteunen, hoorde hij er de noden van elkeen aan. Deze werkkring had tot zijn dood zijn gehele hart; hij had zo'n intense behoefte om leed te helpen verzachten." Prins Hendrik kreeg op 3 juli 1934 op 58-jarige leeftijd een fatale hartaanval. Een week later werd hij bijgezet in de Grafkelder van Oranje-Nassau in de Nieuwe Kerk in Delft.

Erfenis

Na zijn overlijden bleek Hendrik veel schulden te hebben nagelaten. De prins had veel geld uitgegeven aan vriendinnen. Bovendien moest er geld op tafel komen voor de vele kinderclaims en vulde hij ook de tekorten van zijn Duitse familieleden steeds aan. "Hendrik was de jongste van elf, de meesten waren hun bezittingen in 1918 grotendeels kwijt geraakt, en sommigen konden even slecht met geld omgaan als de kleine Heinrich," schreef Ad van Liempt. "De halfbroer Paul-Friedrich bijvoorbeeld had een bijna onstelpbare behoefte aan liquide middelen en boorde geregeld de riant gehuwde Hendrik aan."
Enkele weken na zijn bijzetting in Delft verscheen een advertentie in de dagbladen, waarin Juliana aangaf af te zien van de erfenis van haar vader. Wel nam zij na zijn dood het voorzitterschap van het Rode Kruis over. Juliana vervulde deze functie tot haar inhuldiging in 1948.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan royalty en koninklijke huizen. Lees Koninklijke Geschiedenis als u meer wilt weten over de geschiedenis van de belangrijkste koninklijke huizen.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer Koninklijk Huis

Koninklijk Huis
Koninklijk Huis in Nederland
Koninklijke Geschiedenis

In deze bundel is een eerste selectie opgenomen van de artikelen die Ruud van Capelleveen over het Koninklijk Huis schreef. Voor deze uitgave werden de meeste artikelen herschreven, geactualiseerd en aangevuld. Door deze wijzigingen blijven de artikelen interessant; nu en later.
Koninklijke geschiedenis


In deze publicatie in de serie Kastelen in Nederland van Ben Hendriks staan vooral veel kastelen en paleizen die zijn bewoond of eigendom zijn geweest van de koninklijke familie die zijn bewoond of eigendom zijn geweest van de koninklijke familie, zoals Huis ten Bosch, Soestdijk, Drakensteyn, Noordeinde, Paleis Het Loo, het Oude Loo. Ook deze uitgave van Ben Hendriks staat weer garant voor veel leesplezier.
Kastelen in Nederland


Met deze uitgave over het Britse vorstenhuis komt u veel te weten: niet alleen over het wel en wee van alle Engelse koningen en koninginnen, maar ook over de tijd waarin zij leefden, de machtsstrijd waarin de koningen verwikkeld raakten en de oorlogen die zij voerden. In dit digitale boek staan alle Britse koningen en koninginnen vanaf Willem de Veroveraar.
Engelse koningen en koninginnen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.