Sophie van Wurtemberg

Echtgenote van Willem III

Koningin Sophie was een belezen vrouw. Zij was intelligent en correspondeerde met politici en wetenschappers, maar gelukkig was zij niet. Ze schreef haar verdriet van zich af in brieven en in haar memoires. Sophie verloor een zoon en haar huwelijk met koning Willem III was geen succes.

Catharina Paulowna

Sophie Frederika Mathilda van Wurtemberg werd op 17 juni 1818 geboren in Stuttgart. Haar vader was Willem I van Württemberg. Haar moeder was Catharina Paulowna van Rusland, een dochter van tsaar Paul I. Sophie zou haar moeder nooit leren kennen. Catharina Paulowna overleed op 19 januari 1819, zes maanden na de geboorte van Sophie. Enkele artsen legden een relatie tussen haar plotselinge overlijden en een gebeurtenis een week eerder. Op 3 januari betrapte ze haar echtgenoot Willem met een ander. Na deze ontdekking vluchtte Catharina schaars gekleed het paleis uit. Een week later was ze dood. Volgens de officiële lezing stierf Catharina aan een aangezichtsaandoening die werd versneld door een beroerte.

Opleiding

Mogelijk uit schuldgevoel bemoeide Willem I van Württemberg zich later intensief met de opvoeding van zijn twee dochters Maria Frederika Charlotte en Sophia Frederika Mathilda. Zijn dochters kregen een goede opvoeding met veel aandacht voor vreemde talen, geschiedenis en literatuur. De Griekse koning Otto dong naar de hand van de wijze Sophie, maar vader Willem had geen vertrouwen in het pas opgerichte Griekse koningshuis en gaf geen toestemming.

Kennismaking

Sophie bezocht in 1837 met haar vader Nederland. Tijdens dit bezoek hebben zij ook enkele leden van de koninklijke familie ontmoet. Het was ook een familiebezoek, want Catharina, de moeder van Sophia, was een zus van Anna Paulowna, de echtgenote van koning Willem II. Sophie zou later met gemengde gevoelens terugdenken aan haar bezoek aan Nederland. Het hof maakte in 1837 een stijve indruk. Ook Willem, de oudste zoon van haar tante, maakte geen goede indruk. Later zou zij zeggen dat Willem een gebrek aan verstandelijke ontwikkeling vertoonde. Ze vond zijn gedrag erg kinderachtig.

Huwelijk

Kroonprins Willem bezocht Stuttgart twee jaar later. Sophie vond Willem nog steeds niet erg leuk, maar haar vader zag een huwelijk tussen zijn jongste dochter en de Nederlandse erfprins wel zitten en overtuigde Sophie. Het huwelijk vond op 18 juni 1839 plaats in Württemberg. Een paar dagen later begon de reis naar Nederland. De aankomst in ons land beschreef Sophie later als "een van de ondraaglijkste ogenblikken" in haar leven. Dit kwam mede door de niet zo hartelijke ontvangst van Anna Paulowna. Anna had altijd een hekel aan haar zuster Catharina gehad en was daarom niet blij met het huwelijk van haar Willem met Sophie. De relatie van Anna Paulowna en Sophie van Wurtemberg zou nooit verbeteren.

Karakters

Willem en Sophie hadden elkaar voor het huwelijk slechts enkele keren ontmoet. Ze kenden elkaar daardoor nauwelijks toen zij in het huwelijk traden. De karakters en interesses van de echtlieden sloten niet goed op elkaar aan. Er was geen liefde. Zoals gebruikelijk in die tijd was deze koninklijke verbinding een verstandshuwelijk. Ze hielden hun onvrede niet geheim. Willem en Sophie konden het niet opbrengen om de schijn op te houden dat ze gelukkig met elkaar waren. Sophie hield van lezen, filosofie en wetenschap en was veel intelligenter dan Willem, maar ze slaagde er niet in om de Nederlandse taal goed machtig te worden. Later zou ook de opvoeding van de kinderen steeds weer voor spanningen in het koninklijke gezin zorgen. Willem en Sophie kregen drie kinderen: Willem (1840-1879), Maurits (1843-1850) en Alexander (1851-1884). De geboorte van de kinderen zorgde niet voor vreugde in het gezin.

Scheiding

Sophie wilde in 1842 een scheiding, maar haar schoonvader voorkwam dit. Ze moest bij de man blijven die haar vernederde en mishandelde. Daar kwamen later nog andere problemen bij. Maurits werd ziek, maar Sophie vertrouwde de hofarts niet. Zij deed een beroep op een andere arts. Die schatte de situatie niet goed in. Dat bleek een misrekening. Maurits overleed op 4 juni 1850 aan een hersenvliesontsteking. Het brak haar hart. Een jaar eerder had zij nog aan haar Britse vriendin Marian Dora Spalding geschreven dat haar kinderen haar enige vreugde in het leven vormden.

Noordeinde

Koning Willem II was inmiddels overleden en hierdoor was Sophie koningin, groothertogin en hertogin geworden. Willem en Sophie verhuisden van het Paleis aan het Plein naar Paleis Noordeinde. De spanningen in het huwelijk namen toe. Vooral haar oudste zoon was het slachtoffer van de ouderlijke conflicten. Ook de geboorte van Alexander in 1851 bracht geen verbetering. Sophie wilde scheiden en ook koning Willem had er eigenlijk geen meer zin in. De onderhandelingen duurden lang en resulteerden in een scheiding van tafel en bed. Sophie verhuisde naar Huis ten Bosch. Ze zouden nog wel samen in het openbaar verschijnen en soms waren ze ook gelijktijdig op Paleis Het Loo, maar hun levens zouden nu verder langs gescheiden sporen lopen.

Sophie op Huis ten Bosch

Sophie richtte zich na haar scheiding op de zaken die haar vreugde gaven. De scheiding van tafel en bed werkte zowel voor Willem als voor Sophie. Ze schreef soms zelfs weer positieve woorden over Willem: "De koning is op het moment zeer vriendelijk tegen me. Het is een aangename tijd in Den Haag, met mensen die komen en gaan." Met kunstenaars en wetenschappers werden op Huis ten Bosch lange gesprekken gevoerd. Ze werkte aan haar memoires en correspondeerde met een groot aantal vrienden en vriendinnen, waaronder de eerder genoemde Marian Dora Spalding, de Britse diplomaat lord Clarendon en de Franse keizer Napoleon III. Haar brieven aan Marian Dora Spalding, lady Malet, verschenen in 1984 onder de titel 'een vreemdelinge in Den Haag'. Sophie bleek een goed inzicht in de Europese verhoudingen te hebben gehad. "Geloof me: als Duitsland ooit Frankrijk aanvalt, zal men vreemde gevolgen zien. Daaruit zal een nieuw Duitsland voortkomen - en dat zal Engeland heel wat meer last bezorgen dan het oude Duitsland."

Overlijden

Sophie had ook zorgen. Haar oudste zoon was naar Parijs vertrokken en maakte veel schulden. "Hij denkt meer aan pret maken dan aan werkelijke vreugde," schreef Sophie aan haar vriendin. Daarnaast had ze zorgen om de gezondheid van Alexander. In enkele jaren verloor ze een groot aantal vrienden. George Villiers, lord Clarendon, overleed in 1870. Twee jaar later stierf haar particulier secretaris Wilhelm von Weckerlin. In 1873 overleed de voormalige Franse keizer Napoleon III in Chislehurst in Kent.
Koningin Sophie overleed op 3 juni 1877, kort voor haar 59e verjaardag op Huis ten Bosch. Conform haar wens werd haar lichaam niet gebalsemd en werd zij in haar trouwjurk bijgezet in de grafkelder van de Oranjes in de Nieuwe Kerk in Delft. De trouwjurk was symbolisch, want Sophie meende dat haar leven al was geëindigd op haar trouwdag. "Die arme vrouw, ze heeft een afgrijselijk droevig bestaan gehad en het is zielig dat het leven van iemand met zoveel talent en intelligentie en zo'n warm hart, verspild is aan zo'n onwaardige echtgenoot," schreef koningin Victoria van Engeland in haar dagboek op de dag dat zij geïnformeerd was over het overlijden van koningin Sophie.

PS

Lees Koninklijke Geschiedenis als u meer wilt weten over de geschiedenis van de belangrijkste koninklijke huizen.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer Koninklijk Huis

Koninklijk Huis
Koninklijk Huis in Nederland
Koninklijke Geschiedenis

In deze bundel is een eerste selectie opgenomen van de artikelen die Ruud van Capelleveen over het Koninklijk Huis schreef. Voor deze uitgave werden de meeste artikelen herschreven, geactualiseerd en aangevuld. Door deze wijzigingen blijven de artikelen interessant; nu en later.
Koninklijke geschiedenis


Dit deel in de serie Kastelen in Nederland van Ben Hendriks gaat vooral veel kastelen en paleizen die zijn bewoond of eigendom zijn geweest van de koninklijke familie, zoals Huis ten Bosch, Soestdijk, Drakensteyn, Noordeinde, Paleis Het Loo, het Oude Loo en andere kastelen en paleizen aan de koninklijke familie.
Kastelen in Nederland


Met deze uitgave over het Britse vorstenhuis komt u veel te weten: niet alleen over het wel en wee van alle Engelse koningen en koninginnen, maar ook over de tijd waarin zij leefden, de machtsstrijd waarin de koningen verwikkeld raakten en de oorlogen die zij voerden. In dit digitale boek staan alle Britse koningen en koninginnen vanaf Willem de Veroveraar.
Engelse koningen en koninginnen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.