Kabinet in oorlogstijd: Brits bombardement op Rotterdam
Bombardement haveninstallaties Rotterdam
In oktober 1941 voerde de Britse luchtmacht een bombardement uit op Rotterdam. Doel van deze actie was het buitengebruik stellen van de haveninstallaties, zodat de Duitsers de haven van Rotterdam niet meer konden gebruiken. Gedurende de hele bezetting voerde de Britse luchtmacht bombardementen uit op strategisch belangrijke objecten, zoals olievoorraden, militaire versterkingen en fabrieken.Reactie
Direct na het bombardement op Rotterdam zond Radio Oranje op donderdag 9 oktober 1941 een verklaring uit van de in Londen zetelende Nederlandse regering. De tekst hiervan was niet besproken in de ministerraad.Op maandagmorgen, 13 oktober 1941, boden Charles Welter (Koloniën en Financiën) en Max Steenberghe (Handel, Nijverheid en Scheepvaart) hun ontslag aan. De bron van ergernis voor deze ministers vormde een radio-uitzending van Radio Oranje over het Britse bombardement op Rotterdam.
Radio Oranje
De verklaring van de Regeringsvoorlichtingsdienst begon als volgt: "In de nacht van 3 op 4 oktober heeft Rotterdam een aanval van de R.A.F. te doorstaan gehad, waarbij een aanzienlijk aantal burgerslachtoffers gevallen moet zijn." Vervolgens benadrukte de omroeper van dienst de noodzakelijkheid van het Britse bombardement op Rotterdam. De Duitsers gingen de Nederlandse haven steeds meer gebruiken, nadat Duitse havensteden als Hamburg en Bremen door Britse bombardementen onbruikbaar waren geworden. Uiteraard werd in deze uitzending de Duitse propaganda geridiculiseerd: de haven was het doel en niet de bevolking. Het aantal burgerslachtoffers zou veel lager zijn dan Duitsers rapporteerden.Vervolgens ging een groot deel van het bericht over de Duitse bombardementen op Londen. Deze zinnen zullen in Rotterdam weinig weerklank gevonden hebben.
"Troost zou misplaatst zijn in deze omstandigheden," schreef Gerbrandy. "Wij zeggen u dit om u de recente gebeurtenissen in Rotterdam te doen zien tegen de enige achtergrond, waartegen wij allen ze zien moeten, namelijk die van een strijd op leven en dood waarbij verlies van mensenlevens ook in bezet gebied onvermijdelijk is. Een strijd op leven en dood met als einddoel het herstel van een volledig vrij en onafhankelijk Nederland!"
Meningsverschil
Voor Welter en Steenberghe stond het besluit om uit de regering te stappen direct vast. "Elk vertrouwen in de leiding is weggevallen," zei Charles Welter tegen de minister-president. Wel volgde nog een briefwisseling. Hierin spraken Welter en Steenberghe hun verwondering uit over de gang van zaken. "[...] Wij kunnen niet aanvaarden, dat een verklaring wordt afgelegd in afwijking van de tot nu toe gevolgde regeringspolitiek en terwijl het onderwerp in de ministerraad in behandeling was, zonder dat het nieuwe standpunt door het kabinet was aanvaard."Volgens deze ministers sloot de radioboodschap wel naadloos aan op het standpunt van de regering op bombardementen op Duitsland. Voor Nederland gold volgens Welter en Steenberghe een andere maatstaf: "Voor bombardementen op Nederland gaat hij uiteraard akkoord met bombardementen, die militair noodzakelijk zijn, ook op Rotterdam, doch dan moet het tot op heden door de ministerraad ingenomen standpunt gehandhaafd blijven: Geen bombardementen van industriële of transportdoelen, wanneer deze gelegen zijn in bevolkingsconglomeraties."
Personeelswisselingen
Het jaar 1941 was een enerverend jaar met veel personeelswisselingen. Nadat eerder dat jaar Adriaan Dijxhoorn na een conflict met koningin Wilhelmina was opgestapt, verloor het kabinet nu twee goede vakministers. Hun portefeuilles werden aanvankelijk verdeeld binnen het kabinet. Later werd de ministerploeg uitgebreid met de partijloze Hubertus van Mook op Koloniën en Piet Kerstens (KVP) op Handel, Nijverheid en Scheepvaart.Gerbrandy was geen echte teamleider. Hij liet zich voor zijn beleid vooral inspireren door Winston Churchill en koningin Wilhelmina. Naar verhouding vonden tijdens de Tweede Wereldoorlog veel wisselingen plaats in de kabinetsploeg. Zoals we later zullen zien verlieten in 1945, met de overwinning in zicht, nog enkele ministers het kabinet.
PS
Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we regelmatig aandacht aan de beslissende momenten en belangrijkste personen in de Tweede Wereldoorlog. Lees Tweede Wereldoorlog: de Hoofdrolspelers als u meer wilt weten over de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog. Brits bombardement op Rotterdam staat ook in de interessante bundel 'Nederland in verleden tijd'.Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail
Lees verder: meer Tweede Wereldoorlog
Tweede WereldoorlogKabinet in oorlogstijd: evacuatie naar Londen
Het vertrek van De Geer
Kabinet in oorlogstijd: ministerwisselingen zomer 1941
Leestip
Een informatieve gratis nieuwsbrief over geschiedenis. Interessante verhalen over Historische Plaatsen, Kastelen, Royalty, WO2 en Wetenschap.
Al twintig jaar een begrip in Nederland bij liefhebbers van geschiedenis.
Mis niets ...
Neem nu een abonnement op onze
Gratis Nieuwsbrief
Mis niets ...
Neem nu een abonnement op onze
Gratis Nieuwsbrief
Tweede Wereldoorlog
'Tweede Wereldoorlog: de hoofdrolspelers' is de 'wie is wie' van deze oorlog. In deze publicatie nam Ruud van Capelleveen de belangrijkste personen op die een rol van betekenis speelden in dit wereldomvattende conflict. U kunt in deze biografiën snel de belangrijkste feiten opzoeken.In 'Tweede Wereldoorlog: de hoofdrolspelers' van Ruud van Capelleveen treft u de biografieën aan van 165 mannen en vrouwen die in deze oorlog een beslissende rol speelden.
Tweede Wereldoorlog: de hoofdrolspelers
Geschiedenis Nederland
In 'Door de Nederlandse geschiedenis' vertelt Ruud van Capelleveen veel over de Nederlandse geschiedenis: over de moordenaar van Willem van Oranje, Balthasar Gerards, over raadpensionaris Johan van Oldenbarnevelt, die met prins Maurits in conflict raakte, over de invloed van koning Lodewijk Napoleon, die door zijn broer Napoleon Bonaparte aangewezen werd om de Franse belangen te dienen als koning over Nederland, over de Slavenhandel van de WIC en andere belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis
Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.