Koningin Wilhelmina in Londen

Capitulatie na vijf dagen

In feite was de oorlog tegen Duitsland na drie dagen al verloren. In de ochtend van 13 mei legde generaal Winkelman de hopeloze toestand voor aan koningin en ministerraad. Daarop werd besloten dat koningin Wilhelmina en de ministers naar Engeland moesten vluchten. Winkelman bleef in Nederland en kreeg de machtiging om te bepalen wanneer Nederland zou capituleren. Nederland capituleerde na het verwoestende bombardement op Rotterdam en de Duitse dreiging dat ook andere steden zouden worden gebombardeerd. Generaal Winkelman tekende op 15 mei 1940 in Rijsoord de Nederlandse capitulatie.

Vlucht naar Londen

In zijn tweede roman, 'De tranen der acacia's', gaf Willem Frederik Hermans een kort resumé van de Duitse aanval in 1940: "De vijfde dag werd Rotterdam gebombardeerd en wij gaven het op, want Duitsland dreigde nog meer steden te bombarderen als we niet capituleerden. Iedereen vond de aanval laf en gemeen, maar niemand zei erbij dat als Hitler de eerste dag Rotterdam al had gebombardeerd, de oorlog dus maar één dag zou hebben geduurd. Met andere woorden dat Nederland een oorlog had gevoerd, waar het eigenlijk niets voor over had. Die oorlog heeft vijfduizend doden gekost en dat vond men teveel. De regering, bestaande uit bejaarde heren, ging naar Londen; om de strijd voort te zetten; symbolisch."

Koningin en regering naar Londen

De koninklijke familie en het kabinet weken in de meidagen van 1940 uit naar Engeland. Op 13 mei 1940, toen de toestand onhoudbaar leek, voeren de koningin en haar gevolg vanuit Hoek van Holland naar Groot-Brittannië. De vlucht van koningin en kabinet lijkt wonderlijk, maar u moet niet vergeten dat Nederland ook nog overzeese rijksdelen bezat. Nederlands-Indië werd later door Japan bezet, maar de Nederlandse Antillen en Suriname werden niet bij oorlogshandelingen betrokken.
Behalve de regering vluchtten in de meidagen ongeveer 3.000 mensen over de Noordzee naar Groot-Brittannië. Na de bezetting werd dit moeilijker en bereikten slechts 200 mannen en vrouwen de overzijde van het Kanaal. Via de landroute door Frankrijk via Spanje wisten ongeveer 1.600 mensen te vluchten.

Bombardementen

Vanwege het bombardementsgevaar in Engeland stuurde koningin Wilhelmina haar dochter en schoonzoon naar Ottawa in Canada. Nadat prins Bernhard prinses Juliana en de kinderen naar het veilige Canada had gebracht, keerde de prins terug naar Londen. In Londen was Bernhard de steun en toeverlaat van koningin Wilhelmina.
Een jaar na de Duitse inval in Nederland werd in Londen een herdenkingsceremonie gehouden. Deze plechtigheid vond plaats tussen de ruïnes van de Nederlandse Hervormde kerk Austin Friars. Een paar dagen eerder was deze kerk tijdens een Duitse luchtaanval nagenoeg geheel vernield.

Radio Oranje

Vanuit Londen werd de strijd voortgezet. Via Radio Oranje riep de regering in het begin op tot samenwerking met de Duitsers. Zij "moesten zelfs samenwerken met die overmacht voor zover dat nodig is om het dagelijkse leven op gang te houden, aangezien dit dagelijkse leven nu eenmaal voortgang moet hebben." Later veranderde de toon van de uitzendingen en groeide koningin Wilhelmina uit tot het boegbeeld van het verzet in het bezette Nederland. Koningin Wilhelmina sprak geregeld het Nederlandse volk toe via een radio-uitzending van 'Radio Oranje' vanuit Londen. Zij groeide hierdoor tijdens de oorlogsjaren uit tot een symbool van verzet tegen de Duitse onderdrukking.

Regering in ballingschap

Koningin Wilhelmina ontving in Londen regelmatig Nederlandse mannen en vrouwen die ook de overtocht naar Londen hadden gemaakt. Iedereen die de barre tocht over de Noordzee maakte werd door haar persoonlijk ontvangen. Zo bleef ze op de hoogte van wat er in Nederland leefde.
De Nederlandse regering in Londen wist weinig of niets van de omstandigheden in Nederland. Er werd geprobeerd, bijvoorbeeld via neutrale landen, om inlichtingen te krijgen. De regering in Londen hield zich vooral bezig met de vraag wat er moest gebeuren in Nederland als Duitsland was verslagen. Er werden veel plannen voor de wederopbouw gemaakt met onder meer richtlijnen voor de berechting van collaborateurs en hoe de kranten en de radio-omroep nieuw leven ingeblazen moest worden.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog was de sociaal-democraat Jacques de Kadt (1897-1988) in Nederlands-Indië. Vandaar volgde hij kritisch de regering in Londen. De Kadt was tevreden dat premier moest aftreden en schreef dat Dirk Jan de Geer de indruk maakte seniel te zijn: "Wie ziet hoe Nederland in Londen en in den vreemde geestelijk vertegenwoordigd wordt, schaamt en ergert zich dood. Onze geestelijke vertegenwoordiging wordt overgelaten aan de Petroleum, aan Philips, Unilever en aan advertentiesjacheraars."

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan royalty en koninklijke huizen. Lees Koninklijke Geschiedenis als u meer wilt weten over de geschiedenis van de belangrijkste koninklijke huizen.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer Koninklijk Huis

Koninklijk Huis
Koninklijk Huis in Nederland
Proclamatie koningin Wilhelmina in 1940

In deze bundel is een eerste selectie opgenomen van de artikelen die Ruud van Capelleveen over het Koninklijk Huis schreef. Voor deze uitgave werden de meeste artikelen herschreven, geactualiseerd en aangevuld. Door deze wijzigingen blijven de artikelen interessant; nu en later.
Koninklijke geschiedenis


In deze publicatie in de serie Kastelen in Nederland van Ben Hendriks staan vooral veel kastelen en paleizen die zijn bewoond of eigendom zijn geweest van de koninklijke familie die zijn bewoond of eigendom zijn geweest van de koninklijke familie, zoals Huis ten Bosch, Soestdijk, Drakensteyn, Noordeinde, Paleis Het Loo, het Oude Loo. Ook deze uitgave van Ben Hendriks staat weer garant voor veel leesplezier.
Kastelen in Nederland


Met deze uitgave over het Britse vorstenhuis komt u veel te weten: niet alleen over het wel en wee van alle Engelse koningen en koninginnen, maar ook over de tijd waarin zij leefden, de machtsstrijd waarin de koningen verwikkeld raakten en de oorlogen die zij voerden. In dit digitale boek staan alle Britse koningen en koninginnen vanaf Willem de Veroveraar.
Engelse koningen en koninginnen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.