Encykast Letter K

Kastelen Lexicon

Kastelen Lexicon met een overzicht van termen, uitdrukkingen en beschrijvingen met betrekking tot kastelen burchten, paleizen, havezaten, borgen, landhuizen en buitenplaatsen.

KAAS- EN BROODVOLK

Zo werden de boeren genoemd in de opstand van Westfriese en Kennemer boeren, die in 1491 bezwaar maakten tegen de heffing van ruitergeld voor de legers van Maximiliaan.

KABELJAUWEN

Zie Hoeken.

KABINET

1. Schrijf- of studeerkamer
2. Oud-Hollandse ladenkast.

KALF

Een dikwijls rijk gebeeldhouwde houten dwarsbalk tussen deur en bovenlicht. Ook een tussendorpel van raam- of deurkozijn wordt zo genoemd.

KAMERLING

of cameraar. Oorspronkelijk de beheerder van de schatkist, later een financieel beheerder in het algemeen.

KANTEEL

Een meer dan manshoog opgemetseld muurgedeelte op de borstwering, dat beschutting bood aan de verdedigers van het kasteel. Tussen de kantelen door of via schietgaten in de kantelen konden de belegeraars bestookt worden.

KANUNNIK

Een wereldlijk lid van een kloosterorde, deel uitmakend van een kathedrale kerk.

KAPEL

Een bedehuis, gesticht voor de bewoners van een kasteelgemeenschap.

KAPITEEL

Een veelal gebeeldhouwde bekroning van een pilaar.

KAPITTEL

De vertegenwoordigers van een kerk- of kloostergemeenschap.

KARTUIZERS

Monniken van de streng beschouwende orde van St. Bruno, gesticht in 1084 te, en genoemd naar het moederklooster in de Franse plaats Chartreuse.

KARYATIDE

Een schoorzuil in de vorm van een menselijk, vaak vrouwelijk beeld.

KASSELRIJ

Een rechtsgebied in de zuidelijke Nederlanden, vergelijkbaar met de oude gouw, met als middelpunt een grafelijke burcht.

KASTEEL

Zie ook Burcht. Het woord kasteel is van betrekkelijk jonge datum. De beste beschrijving is wellicht: 'een kasteel is het versterkte huis van een edelman, gebouwd in de middeleeuwen en in het algemeen opgericht op het platteland' (formulering van A.I.J.M. Schellart).

KASTELEIN

of burggraaf. De militaire commandant van een kasteel, dat door hem werd beheerd namens de landsheer.

KATER

Zie Keuter.

KATERSTEDE

Zie Volgewaard.

KEILERJACHT

De jacht op wilde zwijnen, in het bijzonder op oude mannelijke everzwijnen.

KEMENADE

Het belangrijkste vertrek van een middeleeuwse burcht, en wel dat vertrek waar kon worden gestookt. Het woord kemenade is afgeleid van het Latijnse woord caminata = haard.

KEURMEDE

of besthoofd. De aanspraak die de heer kon maken op een deel, of het beste deel, van de erfenis van een horige.

KEUTER

Een landloze boer in Oost-Nederland, die een stukje land van een ander had ontgonnen. Hij had slechts beperkte markerechten.

KINDERBALK

Kinderbalken worden aangebracht over dragende moerbalken, waarop dan de verdiepingsvloer kan worden bevestigd.

KLAUWENGANG

Het recht om op braakliggende gronden, waar na de oogst nog gras was opgeschoten, vee te weiden.

KLAUWSTUK

Het gebeeldhouwde zijstuk naast een geveltop.

KLOKKESTOEL

Een balkenconstructie, waaraan een luidklok kan worden bevestigd.

KLEZOOR

Het vierde deel van een metselsteen.

KLOKGEVEL

Een gevel, waarvan de top de vorm heeft van de doorsnede van een luidklok.

KLOOSTERMOP

De populaire naam voor de oudste in Nederland gebakken muurstenen in groot formaat, namelijk. circa 30 x 15 x 9 cm.

KNAPE

In de late middeleeuwen een ridder, die nog geen ridderslag heeft ontvangen.

KOEPEL

1. De bolvormige overkapping op een gebouw, steunend op wanden of pilaren, op een ronde of veelhoekige basis.
2. Een tuinhuisje.

KOEPELGEWELF

Het bolvormige gewelf op cirkelvormige of veelhoekige basis.

KOLONNET

Een kleine zuil.

KOOR

Deel van een kerk waar het hoogaltaar staat of stond.

KORBEEL

Een schuine schoorbalk, die een verstevigende verbinding vormt tussen een stijl en de daarop liggende balk.

KORFBOOG

Een boogvorm, bestaande uit een aantal ineenvloeiende cirkelbogen.

KOTTER

Zie Volgewaard.

KRAAGSTEEN

Een in een muur vooruitspringende steen, ter opvanging van een balk of boog.

KROONLIJST

Een afdekkende lijst op een gevel, die vaak rijk versierd is.

KRUISBOOG

1. Zie Ogief.
2. Een schietwerktuig in kruisvorm, waarvan het projectiel - bij voorbeeld een pijl - met behulp van veerkracht wordt weggeschoten.

KRUISKOZIJN

Een venster, waarvan de verticale middenstijl halverwege wordt gekruist door een middendorpel.

KRUISRIBGEWELF

Een gewelf op vierhoekige basis, waarvan de ribben in kruisvorm in een sluitsteen samenkomen.

KRIJTENDE TIENDEN

Ook smalle tienden genoemd. Dit zijn tienden die zijn verschuldigd over alle nieuwgeboren dieren.

KURAS

Een (oorspronkelijk lederen) borstharnas.

KWAAD LEEN

Een leen, dat uitsluitend op de oudste mannelijke erfgenaam mocht vererven. Als er geen mannelijke erfgenaam was, dan verviel het leen weer aan de landsheer.

KWARTIERSTAAT

Een overzicht van de voorouders, waarvan iemand afstamt.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats


Met 'Kastelen in Nederland' laten wij u genieten van de rijkdom van onze vaderlandse geschiedenis en in het bijzonder van de prachtigste en interessantste kastelen en huizen in Nederland.
Dankzij de vele illustraties is de uitgave 'Kastelen in Nederland' ook een kijkspel. Hierdoor krijgt u niet alleen een goede indruk hoe het kasteel in het Nederlandse landschap staat, maar wordt u ook geattendeerd op de uiterlijke bouwkundige bijzonderheden.
Kastelen in Nederland

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.